Odpowiedź na interpelację nr 3564

w sprawie zanieczyszczenia powietrza w Polsce i jego konsekwencji dla zdrowia i życia obywateli

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Marek Tombarkiewicz

Warszawa, 13-07-2016

Szanowny Panie Marszałku,

odpowiadając na pytanie pierwsze i drugie dotyczące realizowanych i planowanych działań zmierzających do poprawy jakości powietrza w Polsce, a tym samym wpływających na ograniczenie negatywnego wpływu zanieczyszczenia powietrza na stan zdrowia obywateli, należy stwierdzić, że administracja rządowa podejmuje w tym celu działania o charakterze strategicznym, legislacyjnym, finansowym oraz informacyjno-edukacyjnym.

W celu zintensyfikowania podejmowanych już na poziomie wojewódzkim i lokalnym działań, w Ministerstwie Środowiska przygotowany został na podstawie art. 91c ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 266), Krajowy Program Ochrony Powietrza (KPOP), który został ogłoszony przez Ministra Środowiska w dniu 9 września 2015 r. Głównym celem KPOP jest poprawa jakości życia mieszkańców Polski poprzez osiągnięcie w możliwie krótkim czasie dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego i innych szkodliwych substancji w powietrzu, wynikających z przepisów prawa unijnego, a w perspektywie do 2030 r. – poziomów wskazywanych przez Światową Organizację Zdrowia. Jednym z kierunków wskazanych w KPOP są działania legislacyjne.

Biorąc powyższe pod uwagę, w ramach tzw. ustawy antysmogowej - ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2015 r. poz. 1593), wprowadzono przepisy pozwalające administracji samorządu terytorialnego na:

1) określenie na danym terenie w drodze uchwały sejmiku województwa:

a) dopuszczalnych rodzajów i jakości paliw,

b) standardów dla urządzeń grzewczych wykorzystywanych w sektorze bytowo-komunalnym;

2) wykorzystywanie w procesie przygotowywania pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza mechanizmu kompensowania emisji z udziałem większej liczby podmiotów, w tym z uwzględnieniem trwałej redukcji emisji pochodzącej z instalacji spalania paliw stałych eksploatowanych przez osoby fizyczne m.in. w gospodarstwach domowych.

Na podstawie ustawy – Prawo ochrony środowiska, w dniu 15 stycznia 2016 r. przyjęta została przez Sejmik Województwa Małopolskiego nowa uchwała „antysmogowa” dla miasta Kraków.

Jednocześnie w działaniach zmierzających do poprawy jakości powietrza bardzo ważne jest podnoszenie świadomości społecznej. Badania bowiem jednoznacznie wskazują, że świadomość mieszkańców Polski w zakresie problematyki jakości powietrza jest wciąż niska. Dlatego jednym z kierunków działań na każdym szczeblu zarządzania jest również kształtowanie właściwych zachowań i postaw społeczeństwa. Biorąc powyższe pod uwagę Ministerstwo Środowiska, przy współudziale Ministerstwa Zdrowia, w celu popularyzacji oraz zwiększenia zaangażowania społeczeństwa w poprawę stanu środowiska przeprowadziło w 2015 r. ogólnopolską kampanię pt. „TworzyMY ATMOSFERĘ” na temat wpływu nieodpowiedniej jakości powietrza na zdrowie ludzi oraz stan środowiska. Opracowana została m. in. zakładka „Zdrowie” na portalu www.tworzymyatmosfere.pl.

W kolejnych latach resort środowiska planuje kontynuację działań edukacyjnych na rzecz poprawy stanu powietrza w Polsce.

Wskazać należy, że Polska podobnie jak większość krajów Unii Europejskiej, nie dotrzymuje aktualnie obowiązujących poziomów dopuszczalnych ze względu na pył drobny PM10 i PM2,5 oraz poziomu docelowego ze względu na benzo(a)piren. Z analiz wynika, że za ten stan rzeczy odpowiedzialny jest przede wszystkim sektor bytowo – komunalny, transport oraz przemysł. Udział poszczególnych sektorów jest różny na obszarze kraju i związany jest ze stopniem uprzemysłowienia danej strefy. Szczególny problem dla zanieczyszczenia powietrza stanowi sektor bytowo – komunalny, w którym jako główne paliwo spalane są paliwa węglowe, często wysokoemisyjne, takie jak muły poflotacyjne, miał węglowy, węgiel złej jakości oraz odpady. Paliwa te często spalane są w nieprzystosowanych do tego kotłach o mocy poniżej 1 MW.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz odnosząc się do pytania czwartego dotyczącego przedstawienia informacji na temat aktualnego stanu prac w zakresie uregulowań prawnych dotyczących standardów jakości paliw stałych i wymagań technicznych dla urządzeń grzewczych, informuję, że resort środowiska wyszedł z inicjatywą rozpoczęcia prac legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia, do aktualnie obowiązującego prawodawstwa krajowego, zróżnicowania wymagań jakościowych dla paliw stałych, jak również wymagań technicznych dla małych kotłów na paliwa stałe.

Konieczność przeprowadzenia zmian legislacyjnych mających na celu certyfikację paliw oraz wprowadzenie wymagań technicznych dla urządzeń grzewczych została potwierdzona na spotkaniu, które odbyło się w Ministerstwie Środowiska w dniu 16 marca 2016 r., z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Energii, Platformy Producentów Urządzeń Grzewczych na Paliwa Stałe, Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla, Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, Izby Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla. Należy jednak zauważyć, że za ten obszar działania odpowiadają odpowiednio Minister Energii oraz Minister Rozwoju.

W związku z powyższym, w marcu oraz kwietniu 2016 r. Minister Środowiska wystąpił do ministra właściwego do spraw energii o pilne podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia wymagań jakościowych dla paliw stałych ze względu na rodzaj i wielkość instalacji spalania paliw, z wyróżnieniem instalacji stosowanych w sektorze bytowo – komunalnym, jak również do ministra właściwego do spraw rozwoju w sprawie wprowadzenia wymagań technicznych dla producentów małych kotłów na paliwa stałe.

Obecnie w Ministerstwie Energii analizuje się możliwości nowelizacji przepisów ustawowych w zakresie wymagań jakościowych dla paliw stałych ze względu na rodzaj i wielkość instalacji spalania paliw, z wyróżnieniem instalacji stosowanych w sektorze bytowo – komunalnym.

Odnosząc się do kwestii wprowadzenia wymagań technicznych dla urządzeń grzewczych małej mocy stosowanych w sektorze bytowo-komunalnym wyjaśniam, że za ten obszar działania odpowiada Minister Rozwoju. Na wniosek Ministra Środowiska, w dniu 24 maja 2016 r. w Ministerstwie Rozwoju odbyło się spotkanie z udziałem organizacji pozarządowych w sprawie rozpoczęcia prac nad projektem rozporządzenia wykonawczego, do przygotowania na podstawie delegacji określonej w art. 169 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 266). Kolejne spotkanie w przedmiotowej sprawie odbędzie się dodatkowo z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Energii.

Odpowiadając na pytanie trzecie dotyczące przedstawienia informacji na temat stanowiska Rządu RP wobec złożonego przez Komisję Europejską pozwu przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) informuję, że Komisja Europejska w swoim komunikacie w dniu 10 grudnia 2015 r. poinformowała o decyzji skierowania sprawy do TSUE wobec 16 państw Unii Europejskiej, w tym Polski, które mają ten sam problem z dotrzymaniem standardów jakości powietrza ze względu na pył drobny PM10. Jednakże formalnie sprawa w TSUE została zarejestrowana dopiero w dniu 22 czerwca 2016 r. Obecnie toczą się prace nad wypracowaniem stanowiska Rządu RP w przedmiotowej sprawie.

Z poważaniem

Z upoważnienia

MINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANU

Marek Tombarkiewicz