Odpowiedź na interpelację nr 6467

w sprawie procedury wymiany dokumentu prawa jazdy kat. B z powodu utraty terminu ważności

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Jarosław Zieliński

Warszawa, 26-10-2016

Szanowny Panie Marszałku,

w odpowiedzi na interpelację numer 6467 Posła na Sejm RP Pana Artura Zasady w sprawie procedury wymiany dokumentu prawa jazdy kategorii B z powodu utraty terminu ważności, uprzejmie przedstawiam informacje pozostające w zakresie właściwości Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Na wstępie należy wyjaśnić, że stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j.: Dz. U. z 2016 r., poz. 627 z późn. zm.) zwanej dalej „ukp”, kierującym pojazdem może być m.in. osoba, która posiada umiejętność bezpiecznego kierowania pojazdem oraz odpowiedni dokument stwierdzający posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami. W myśl art. 4 ust. 1 pkt 1 ukp jednym z takich dokumentów jest prawo jazdy kategorii odpowiedniej dla danego rodzaju pojazdów. Należy przy tym wskazać, że na podstawie art. 10 ust. 1 ukp stan posiadania prawa jazdy powstaje z chwilą wydania przez starostę stosownej decyzji administracyjnej.

Warto również dodać, że stosownie do przepisów art. 13 ust. 4 i 5 ukp prawo jazdy może zawierać ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia kierowcy i mogą one dotyczyć terminu ważności tego dokumentu, a więc i uprawnienia do kierowania pojazdami. Zatem niezbędnym, formalnym warunkiem legalnego kierowania pojazdem jest posiadanie przez kierującego pojazdem ważnego prawa jazdy. Upłynięcie terminu ważności wymienionego dokumentu wynikające ze stanu zdrowia jest równoznaczne z utratą uprawnienia do kierowania pojazdami. Prowadzenie pojazdu w opisanej sytuacji stanowi wykroczenie z art. 94 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1094 z późn. zm.) i jest zagrożone karą grzywny. W przypadku, gdy kierowca nadal spełnia wymagania zdrowotne niezbędne do kierowania pojazdami, potwierdzone odpowiednim orzeczeniem lekarskim, starosta na jego wniosek, po przeprowadzeniu stosownego postępowania wydaje w drodze decyzji administracyjnej nowe prawo jazdy, stwierdzające wspomniane wyżej uprawnienie.

Na marginesie warto jednak nadmienić, że kierowca powinien mieć świadomość, iż nie ma fizycznej możliwości, aby prawo jazdy, jako dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdami, było wytworzone i wydane natychmiast (lub prawie natychmiast) po złożeniu wniosku. Ze względów proceduralnych może on je otrzymać bowiem dopiero po kilku lub kilkunastu dniach od złożenia wniosku.

W tym miejscu warto przypomnieć, że stosownie do § 4 ust. 1 oraz § 10 ust. 1 pkt 5 lit. c rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. poz. 231) organ wydający prawo jazdy jest zobowiązany do zweryfikowania i zamówienia spersonalizowanego prawa jazdy (wraz z przekazaniem drogą elektroniczną wymaganych dokumentów) u podmiotu dokonującego personalizacji blankietów praw jazdy (aktualnie jest to Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A.) w terminie nieprzekraczającym 2 dni roboczych od ich otrzymania. Z kolei na podstawie § 4 ust. 2 ww. rozporządzenia, podmiot uprawniony do dokonania personalizacji przekazuje wykonane prawo jazdy do właściwego starosty w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia otrzymania zamówienia na personalizację.

W kontekście powyższego, uwzględniając wskazany we wniosku sposób odbioru spersonalizowanego blankietu prawa jazdy (w siedzibie organu lub pocztą), cała procedura otrzymania nowego prawa jazdy nie powinna trwać dłużej niż 14 dni. Wydaje się zatem, że w interesie kierowcy pozostaje, aby wniosek o wydanie nowego prawa jazdy wraz z wymaganymi dokumentami złożył z odpowiednim wyprzedzeniem i dzięki temu mógł zachować pełną ciągłość posiadania uprawnienia do kierowania pojazdami.

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.) kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdami, tj. m.in. prawo jazdy. Jeżeli kierujący taki dokument w ogóle posiada, a jedynie nie ma go przy sobie, np. z powodu zapomnienia lub niezamierzonego pozostawienia w jakimś miejscu czy nawet utraty (w wyniku kradzieży albo zagubienia), można mówić o wykroczeniu z art. 95 ustawy Kodeks wykroczeń, zagrożonym karą grzywny do 250 zł.

Należy jednak podkreślić, że dla funkcjonariusza przeprowadzającego kontrolę drogową ustawowo określonym wyznacznikiem posiadania uprawnienia do kierowania pojazdami jest posiadanie w ogóle przez kierującego ważnego prawa jazdy. Jeżeli zatem w trakcie przedmiotowej kontroli kierujący pojazdem okaże prawo jazdy, którego termin ważności już upłynął, funkcjonariusz nie jest uprawniony do uznawania innych dokumentów, niż ustawowo określonych. Z uwagi na powyższe o posiadaniu (zachowaniu ciągłości) uprawnienia do kierowania pojazdami nie mogą świadczyć inne dokumenty lub ich kopie, np. kopie opłat czy orzeczenia lekarskiego. O ile bowiem w trakcie kontroli drogowej funkcjonariusz jest w stanie zweryfikować za pomocą centralnej ewidencji kierowców, że np. kierujący posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, a jedynie nie ma przy sobie dokumentu prawa jazdy, o tyle nie ma on wglądu do dokumentów, jakimi dysponuje starosta prowadzący postępowanie w sprawie wydania nowego prawa jazdy, ani etapu i stanu tego postępowania.

W kontekście powyższego, mając zwłaszcza na uwadze realnie krótki termin, w jakim powinno być wytworzone i wydane prawo jazdy, wydaje się, że nie ma potrzeby wprowadzania zmian w dotychczasowych regulacjach dotyczących zagadnienia przedstawionego w interpelacji.

Z poważaniem,

MINISTER

SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

z up. Jarosław Zieliński

Sekretarz Stanu