Odpowiedź na interpelację nr 10974

w sprawie wprowadzenia zmian w rządowym programie "Rodzina 500 plus"

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Bartosz Marczuk

Warszawa, 07-04-2017

Odpowiadając na wystąpienie z dnia 23 marca 2017 r., znak: K8INT10974, dotyczące interpelacji poselskiej Krzysztofa Paszyka, w sprawie wprowadzenia zmian w rządowym Programie „Rodzina 500+”, uprzejmie informuję;

Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r., poz. 195, z późn. zm.), w ramach programu „Rodzina 500+”, wprowadziła do systemu prawnego nowy rodzaj świadczenia - świadczenie wychowawcze.

Ww. ustawa wprowadza jednoznaczne i równe dla wszystkich zasady nabycia prawa do świadczenia wychowawczego.

Świadczenie wychowawcze przysługuje na dzieci w wieku do ukończenia przez nie 18 roku życia.

Świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko, definiowane jako jedyne lub najstarsze dziecko w rodzinie w wieku do ukończenia 18 roku życia, jeżeli przeciętny, miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie przekracza kwoty 800 zł lub 1200 zł jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne.

Dla rodzin niezamożnych, wprowadzono, poprzez kryterium dochodowe, możliwość otrzymania świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Nieuprawnione jest zatem twierdzenie, że wsparcie rodzin najuboższych ma charakter dyskryminujący. Możliwość stosowania kryterium dochodowego w przyznawaniu świadczeń finansowanych z budżetu państwa nie jest sprzeczna z Konstytucją, w tym z art. 32 Konstytucji RP, i dotyczy również innych świadczeń o podobnym charakterze, np. świadczeń rodzinnych i świadczeń z pomocy społecznej.

Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przewiduje, że na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie w wieku do ukończenia 18 r. życia, świadczenie wychowawcze przysługuje wszystkim rodzinom, bez względu na ich dochód.

Z założenia, świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko, nie jest świadczeniem socjalnym, ale przede wszystkim powszechnym i demograficznym.
Jak wynika z przeprowadzonych badań społecznych 53% rodzin w Polsce posiada tylko jedno dziecko. Programu „Rodzina 500+” ma być impulsem, który zachęci te rodziny do podjęcia decyzji o posiadaniu jeszcze jednego dziecka poprzez zagwarantowanie dodatkowej, długofalowej pomocy finansowej ze strony państwa bez względu na osiągany przez rodzinę dochód. W obecnej sytuacji demograficznej Polski, każdy, nawet najmniejszy przyrost liczby urodzeń, jest pożądany i oczekiwany.

Jak wynika z powyższego, ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci wprowadza jednoznaczne i równe dla wszystkich zasady nabycia prawa do świadczenia wychowawczego, tj. wszystkie rodziny (dotyczy to zarówno osób samotnie wychowujących dziecko jak i rodzin pełnych) spełniające ww. kryterium na pierwsze dziecko, mają prawo do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, zaś wszystkie rodziny, które ww. kryterium przekraczają, prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko nie mają. Natomiast prawo do świadczenia wychowawczego na drugie i kolejne dzieci w wieku do ukończenia 18 roku życia, przysługuje powszechnie wszystkim rodzinom, a więc także i w tym zakresie nie ma mowy o nierównym traktowaniu osób/rodzin znajdujących się w takiej samej sytuacji.

Odnosząc się do pytania dotyczącego mechanizmu „złotówka za złotówkę” uprzejmie informuję, że do podstawowych założeń Programu „Rodzina 500+”, należą przede wszystkim przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom demograficznym oraz redukcja ubóstwa wśród najmłodszych, dlatego Program przewiduje tak znaczące wsparcie rodzin z dziećmi na utrzymaniu w wysokości 500 zł na dziecko. Istota Programu „Rodzina 500+” polega więc na realnym wsparciu rodziców wychowujących dzieci wysoką kwotą świadczenia (500 zł miesięcznie, czyli 6000 zł rocznie na uprawnione dziecko). Tak wysoka kwota świadczenia oznacza, że Program „Rodzina 500+” pozwala na pokrycie ponad 60% kosztów utrzymania dziecka. To wsparcie redukuje obawy o przyszłość ekonomiczną, a tym samym zachęca do powiększania rodziny.

Natomiast zastosowanie mechanizmu „złotówka za złotówkę” polegałoby na obniżaniu wysokości świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko w zależności od kwoty przekroczenia kryterium dochodowego. Oznacza to, że takie wsparcie w wielu przypadkach będzie bardzo niskie i nie wpłynie znacząco na poprawę sytuacji materialnej rodziny, a nawet osłabi lub wręcz zlikwiduje również siłę oddziaływania Programu „Rodzina 500+” na poprawę rzeczywistości demograficznej Polski.

Rozszerzenie prawa do świadczenia wychowawczego, bez kryterium dochodowego, także na pierwsze dziecko, w tym na rodziny z jednym dzieckiem, wiązałoby się z dodatkowymi wydatkami budżetu państwa na poziomie ponad 14 mld zł w 2016 r., natomiast w 2017 r. - ponad 19 mld zł, które obecnie są niemożliwe do sfinansowania.

W związku z powyższym, nie są prowadzone prace nad podwyższeniem lub likwidacją kryterium dochodowego na pierwsze dziecko, ani nad umożliwieniem przyznania świadczenia wychowawczego w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego.

z up. MINISTER

Bartosz Marczuk

PODSEKRETARZ STANU