Odpowiedź na interpelację nr 2219

w sprawie polskiej pomocy dla uchodźców przebywających w obozach w krajach graniczących z Syrią

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jan Dziedziczak

Warszawa, 11-07-2016

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z interpelacją nr 2219 Pana Posła M. Święcickiego w sprawie polskiej pomocy dla uchodźców przebywających w obozach w krajach graniczących z Syrią, skierowaną do Prezes Rady Ministrów, uprzejmie odpowiadam na zadane pytania tj.:

1. Jakie środki Rząd przeznaczył w bieżącym roku ma pomoc dla uchodźców przebywających na Bliskim Wschodzie? Ile zamierza przeznaczyć w następnych latach?

Rząd RP, nieprzerwanie od 2012 r., przekazuje wsparcie na rzecz uchodźców syryjskich poszkodowanych w wyniku konfliktu syryjskiego. W ramach wdrażania Planu współpracy rozwojowej w 2016 r. dofinansowanie otrzymało pięć projektów humanitarnych realizowanych przez polskie organizacje pozarządowe na rzecz uchodźców syryjskich oraz osób wewnętrznie przesiedlonych przebywających w Jordanii, Libanie, na terytorium Autonomicznego Regionu Irackiego Kurdystanu oraz lokalnych społeczności przyjmujących uchodźców na łączną kwotę ok. 4 mln zł.

Dodatkowo, w celu wzmocnienia odpowiedzi na kryzys dotykający w coraz większym stopniu państwa członkowskie Unii Europejskiej, Rząd RP wyasygnował w 2016 r. 13,5 mln zł ze środków rezerwy ogólnej na rzecz „Regionalnego Funduszu Powierniczego UE w odpowiedzi na Kryzys Syryjski” tzw. fundusz MADAD.

Ponadto, do końca roku zrealizowane zostaną dwie wpłaty wielostronne na rzecz wyspecjalizowanych Agend Narodów Zjednoczonych działających na terytorium Syrii tj. Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF w kwocie 1,5 mln zł) oraz Biura NZ ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej w Damaszku (UN OCHA w kwocie 2,2 mln).

W następstwie deklaracji Szefów Rządów RP oraz Republiki Federalnej Niemiec przygotowywany jest obecnie wspólny projekt o charakterze humanitarnym na rzecz uchodźców syryjskich, znajdujących się w Libanie. Projekt w sektorze edukacji oraz wsparcia psychologicznego skierowany zostanie do dzieci i młodzieży - uchodźców dotkniętych konfliktem zbrojnym w Syrii oraz libańskiej społeczności przyjmującej. Kwota projektu nie jest możliwa do oszacowania na obecnym etapie prac nad wspólnym przedsięwzięciem.

W drugiej połowie bieżącego roku, resort spraw zagranicznych, w ramach środków rezerwy celowej planuje przeznaczyć dodatkowe środki na działania związane ze wsparciem uchodźców syryjskich. Zważywszy na fakt, że budżet zaproponowanego przez niemieckich partnerów projektu wynosi 5,8 mln euro w perspektywie do 2018 roku, strona polska powinna przewidzieć zaangażowanie na adekwatnym poziomie.

Środki finansowe przeznaczane m.in. na współpracę rozwojową oraz pomoc humanitarną pochodzą z rezerwy celowej budżetu państwa i ich podział dokonywany jest na podstawie art. 154 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2013 poz. 885 z późń zm.). Od początku 2016 roku MSZ stara się wygospodarować dodatkowe środki na pomoc osobom poszkodowanym w konflikcie syryjskim, w ramach funduszy dostępnych w rezerwie celowej na współpracę rozwojową oraz ze środków rezerwy ogólnej budżetu państwa (MADAD). Biorąc pod uwagę przedłużający się kryzys, w roku przyszłym i w latach następnych, MSZ będzie zabiegał o dalsze zwiększanie pomocy kierowanej do uchodźców syryjskich na Bliskim Wschodzie oraz na rzecz goszczących ich społeczności.

2. W jaki sposób środki te są dzielone, na jakie konkretnie cele?

Pomoc humanitarna polega - w szczególności - na zapewnieniu pomocy, opieki i ochrony ludności, która została poszkodowana w wyniku konfliktów zbrojnych, klęsk żywiołowych lub innych kryzysów humanitarnych spowodowanych przez naturę lub człowieka.

Polska pomoc na rzecz Jordanii, Libanu, Iraku i Syrii kierowana jest wielokanałowo, tj. poprzez:

1) wpłaty wielostronne do organizacji międzynarodowych;

2) dofinansowanie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych projektów humanitarnych realizowanych przez polskie organizacje pozarządowe;

3) system małych grantów, czyli projekty realizowane przez polskie placówki dyplomatyczne.

Wybór takich kanałów wsparcia odzwierciedla decyzje podjęte przez Rząd RP w Wieloletnim programie współpracy rozwojowej na lata 2016 – 2020. Zgodnie z Wieloletnim programem współpracy rozwojowej 2016-2020 pomoc humanitarna realizowana jest, ze względu na swój specyficzny charakter oraz małą przewidywalność, niezależnie od priorytetów geograficznych w ramach wybranych obszarów: zdrowie i żywienie, schronienie, edukacja i opieka społeczna, sektor wody, sanitariatów i higieny (WASH), wczesna odbudowa po wystąpieniu katastrof (ang. early recovery), łączenie pomocy doraźnej, odbudowy i rozwoju (LRRD).

Pomoc humanitarna udzielana jest przy zachowaniu zasad neutralności, bezstronności, humanitaryzmu i niezależności, zarówno za pośrednictwem organizacji pozarządowych, polskich placówek dyplomatycznych, jak i wyspecjalizowanych służb państwowych oraz międzynarodowych organizacji humanitarnych. Głównymi organizacjami międzynarodowymi z którymi prowadzona jest współpraca w zakresie pomocy humanitarnej są m.in.: UN OCHA, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK), Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR) i Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA).

W przypadku wsparcia udzielanego za pośrednictwem organizacji pozarządowych, dystrybucja środków finansowych realizowana jest w oparciu o przepisy art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U 2016, poz. 239 z późń zm.). MSZ przeprowadza otwarte konkursy na realizację zadania publicznego związanego z udzielaniem pomocy humanitarnej, w którym uczestniczą polskie organizacje pozarządowe.

Ponadto, ze względu na ochronę życia lub zdrowia ludzkiego minister spraw zagranicznych, na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o współpracy rozwojowej (Dz. U. 2015 poz. 2012 z poźń. zm.) może w przypadkach udzielania pomocy humanitarnej zlecić realizację zadania z zakresu współpracy rozwojowej z pominięciem otwartego konkursu ofert.

3. Jaki jest udział polskich organizacji pozarządowych w przygotowywaniu i dystrybuowaniu tej pomocy?

Organizacje pozarządowe stanowią podstawowe narzędzie świadczenia przez Polskę pomocy humanitarnej kanałem bilateralnym. W ramach pomocy udzielanej poprzez polskie organizacje pozarządowe w latach 2012 – 2016 zrealizowano projekty humanitarne na Bliskim Wschodzie na rzecz Libanu na łączną kwotę 9,9 mln PLN, na rzecz Jordanii – 2,8 mln PLN oraz Autonomicznego Regionu Irackiego Kurdystanu – 0,5 mln PLN.

Na Bliskim Wschodzie realizowane są lub były realizowane projekty humanitarne współfinansowane przez środki publiczne m.in. przez Caritas Polska, Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej, Polską Misję Medyczną oraz Fundację „Wolna Syria”. Polskie organizacje pozarządowe dostarczają pomoc humanitarną w ramach takich obszarów jak: zdrowie i żywienie, schronienie, edukacja i opieka społeczna, sektor wody, sanitariatów i higieny (WASH), wczesna odbudowa po wystąpieniu katastrof (ang. early recovery), łączenie pomocy doraźnej, odbudowy i rozwoju (LRRD). MSZ pozostaje w stałym kontakcie z realizatorami projektów i ustala z nimi priorytety pomocowe.

4. Jak wyglądają uzgodnienia z potrzebującymi, reprezentującymi ich organizacjami i rządami państw, na terenie których przebywają uchodźcy?

Polskie organizacje pozarządowe, działające w miejscu realizacji projektów, mają obowiązek koordynowania swoich przedsięwzięć przede wszystkim z agendami organizacji Narodów Zjednoczonych oraz z lokalnymi partnerami w terenie. Elementem niezbędnym przy weryfikacji oferty przedłożonej przez podmiot ubiegający się o dofinansowanie projektu humanitarnego jest ocena przygotowanej przez oferenta analizy potrzeb beneficjentów ostatecznych.

Dodatkowo placówki dyplomatyczne pogłębiają dialog z władzami państw przyjmujących uchodźców w celu uzgadniania obszarów wsparcia. Ponadto, pozostają w roboczym kontakcie z delegacjami Unii Europejskiej i agendami pomocowymi ONZ.

W przypadku wpłat wielostronnych, Rząd RP przekazuje środki finansowe przede wszystkim w odpowiedzi na apele poszczególnych agend ONZ takich jak UNHCR i UN OCHA lub państw dotkniętych kryzysami.

5. Czy program jest koordynowany z pomocą innych państw dla uchodźców w obozach?

Polskie wsparcie koordynowane jest na poziomie UE - z innymi państwami członkowskimi oraz Komisją Europejską. Od początku roku nawiązana została współpraca z państwami Grupy Wyszehradzkiej, z którymi planowana jest również realizacja wspólnych przedsięwzięć m.in. w obozach dla uchodźców (Jordania). Przykładem koordynacji jest także wspomniana wyżej polsko-niemiecka współpraca w Libanie. MSZ pozostaje otwarte na realizację podobnych, trójstronnych inicjatyw w regionie Bliskiego Wschodu. Dodatkowo, w każdym państwie przyjmującym, to Agendy ONZ (m.in. UNHCR, UN OCHA) pełnią rolę koordynatorów pomocy w wymiarze globalnym.

W przypadku pomocy świadczonej kanałem bilateralnym, organizacje pozarządowe mają obowiązek konsultowania swoich przedsięwzięć z wyspecjalizowanymi agendami aktywnymi w miejscu realizacji projektu oraz lokalnymi partnerami, znającymi potrzeby beneficjentów ostatecznych.

Z poważaniem,

Z upoważnienie Ministra Spraw Zagranicznych

Jan Dziedziczak

Sekretarz Stanu