31 sierpnia. Dzień Solidarności i Wolności. 40. rocznica Porozumień Sierpniowych

40 lat temu, 31 sierpnia 1980 r. strajkujący robotnicy Stoczni Gdańskiej podpisali z przedstawicielami komunistycznej władzy porozumienie kończące trwający od połowy sierpnia strajk. Podobne dokumenty na przełomie sierpnia i września 1980 r. podpisane zostały w Szczecinie (30 sierpnia), Jastrzębiu-Zdroju (3 września) i w Dąbrowie Górniczej (11 września). Zawarcie porozumień otworzyło drogę do powstania niezależnych od władzy związków zawodowych, władze zobowiązały się także do ograniczenia cenzury. W czasach PRL była to znacząca zdobycz. Do Sierpnia 1980 podobne przejawy niezależności były tępione przez władze, a osoby usiłujące korzystać z prawa do zrzeszania się i manifestowania poglądów innych niż uznane oficjalnie poddawane były represjom.
Jak pokazała historia, znaczenie sierpniowych strajków i porozumień je kończących okazało się daleko większe, niż mogli przypuszczać sygnatariusze i niż było to zapisane w tych dokumentach. Chociaż na odzyskanie wolności Polska musiała czekać jeszcze niemal dekadę, przechodząc w tym czasie przez noc stanu wojennego, to ziarno swobód obywatelskich zasiane w Sierpniu 1980 r., podlane 15 miesiącami „karnawału Solidarności”, wykiełkowało w czerwcowych wyborach do Sejmu i Senatu 1989 r. Wtedy to Polacy, mając wreszcie wybór, masowo opowiedzieli się za kandydatami wywodzącymi się z opozycji demokratycznej.
W 2005 r. Sejm „w celu upamiętnienia 25. rocznicy historycznego zrywu Polaków do wolności” uchwalił ustawę o ustanowieniu nowego święta: Dnia Solidarności i Wolności. Przypada ono 31 sierpnia - w rocznicę podpisania porozumienia w Gdańsku. Pod dwoma projektami ustaw w tej sprawie podpisali się posłowie wszystkich klubów. Jak napisali wnioskodawcy w uzasadnieniach projektów, dzień ten ma przypominać wysiłek ludzi, którzy dawali świadectwo wierności idei Polski Niepodległej oraz być wyrazem hołdu dla osób, które przyczyniły się do powstania i zwycięstwa „Solidarności” oraz odbudowania suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej. Przypomniano też o znaczeniu Porozumień dla historii Europy i świata - skutkiem polskiego Sierpnia było wyzwolenie Europy Środkowo-Wschodniej spod jarzma komunizmu oraz zburzenie pojałtańskiego podziału naszego kontynentu. 

31 August, Solidarity and Freedom Day; 40th Anniversary of the Gdańsk Agreement

40 years ago, on 31 August 1980, the striking workers of the Gdańsk Shipyard signed an agreement with representatives of the Communist authorities to end the strike that had been going on since mid-August. Similar documents were signed in Szczecin (30 August), Jastrzębie-Zdrój (3 September) and Dąbrowa Górnicza (11 September). The conclusion of the agreements opened the way for the formation of trade unions independent of the authorities; and the authorities undertook to limit censorship. In the times of the Polish People’s Republic, it was a significant achievement. Until August 1980, similar manifestations of independence were suppressed by the authorities, and people trying to exercise their right to organise and demonstrate their views other than those officially recognised were subjected to repression. As history has shown, the importance of the August strikes and the agreements ending them turned out to be far greater than the signatories could have imagined and than they wrote in those documents. Although Poland still had to wait almost a decade to regain its freedom, passing through the night of martial law, the seed of civil liberties sown in August 1980, watered with 15 months of the ‘Solidarity Carnival’, germinated in the June 1989 elections to the Sejm and Senate. It was then that the Poles, having finally been offered the choice, massively opted for candidates originating from the democratic opposition.

In 2005, “in order to commemorate the 25th anniversary of the historic bid of Poles for freedom”, the Sejm passed a law to establish a new holiday, the Solidarity and Freedom Day. It falls on 31 August, the anniversary of the signing of the agreement in Gdańsk. Members of all parliamentary clubs signed two bills on this matter. As the applicants wrote in the justifications for the bills, the day is supposed to be a reminder of the efforts of people who gave testimony of their fidelity to the idea of Independent Poland and a tribute to those who contributed to the formation and victory of the Solidarity and the reconstruction of the sovereign Republic of Poland. Also, they reminded us of the importance of the Gdańsk Agreement for the history of Europe and the world: the Polish August led to the liberation of Central and Eastern Europe from the yoke of Communism and the destruction of the Yalta system.