Leksykon budżetowy

Definicja formalnoprawna:
Przez procedurę budżetową rozumie się zasady postępowania organów państwowych oraz jednostek wykonujących budżet w trakcie opracowywania projektu (preliminarza), uchwalania (autoryzacji) i wykonania budżetu.

Źródło:
C. Kosikowski, E. Ruśkowski, Finanse i prawo finansowe, Wydawnictwa Agencji ER, Białystok 1994, s. 96.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U Nr 78, poz. 483 ze zm.) oraz ustawa z dnia 7 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1270 j.t. ze zm.).

Komentarz:
Brak jest formalno-prawnej definicji procedury budżetowej, co wynika z tego, że kwestie te regulowane są w wielu aktach prawnych, wśród których najistotniejsze znaczenie mają: Konstytucja RP, ustawa o finansach publicznych oraz regulaminy Sejmu i Senatu. Akty te określają m.in. obowiązki różnych podmiotów związane ze sporządzeniem projektu ustawy budżetowej, z uchwalaniem tej ustawy, jej realizacją i sporządzaniem sprawozdania z wykonania budżetu oraz z udzieleniem rządowi absolutorium. Procedura ta dotyczy jednej z najważniejszych ustaw, tj. ustawy budżetowej, określającej m.in. poziom dochodów i wydatków państwa, i wykazującej zarazem szereg cech specyficznych w stosunku do innych ustaw. W przypadku prac nad projektem ustawy budżetowej i sprawozdaniem z wykonania budżetu przewiduje się szczególny tryb prac tak rządowych jak i parlamentarnych z wiodącą rolą sejmowej Komisji Finansów Publicznych. Założenia projektu budżetu, przygotowywane w Ministerstwie Finansów, muszą uwzględniać m.in. ustalenia oraz kierunki przyjęte w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa. Należy zauważyć, iż w żadnym z państw nie ma identycznej procedury budżetowej, aczkolwiek można wskazać na pewne cechy wspólne, np. organem odpowiedzialnym za przygotowanie budżetu jest rząd, parlament jednakże ma możliwość dokonywania zmian w projekcie budżetu, przy czym w parlamentach dwuizbowych silniejsza jest rola pierwszej izby, określony i dość ograniczony jest czas prac nad projektem ustawy budżetowej (w Polsce wynosi on 4 miesiące), przewiduje się sankcje w przypadku nie uchwalenia ustawy budżetowej w terminie (w Polsce jest to możliwość skrócenia kadencji Sejmu i Senatu przez Prezydenta) oraz zabezpieczenia umożliwiające prowadzenie gospodarki finansowej w razie opóźnienia uchwalania ustawy budżetowej, wykonanie budżetu podlega kontroli. W państwach UE coraz wyraźniejszy jest wpływ na procedury budżetowe prawa unijnego. Zob. np. przepisy tzw. sześciopaku (Dz.Urz. UE L 306 z 23.11.2011 r.) oraz tzw. dwupaku (Dz.Urz. UE L 140 z 27.5.2013) i paktu fiskalnego, jak również dotychczasowe i planowane działania instytucjonalne w ramach Semestru Europejskiego.

Autor (Autorzy): Zofia Szpringer

Więcej na ten temat w publikacjach BAS

Z. Szpringer, Procedura budżetowa w Polsce na tle innych państw oraz Uwagi o wybranych rozwiązaniach procedury budżetowej w Polsce w kontekście postulatów nauki oraz rozwiązań obowiązujących w innych państwach w: Polityka budżetowa, G. Gołębiowskiego (red.), Studia BAS Nr 3 (23)/2010

T. Augustyniak-Górna, Z. Szpringer, Problematyka tworzenia ustawy budżetowej, w: Przewodnik Poselski, pod red. P. Sobolewskiego, Wydawnictwa Sejmowe, Warszawa 2023

M. Stachurska, Procedury budżetowe w wybranych krajach, Analizy BAS, 18(43)2010