Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 15565

w sprawie działalności ośrodków terapeutycznych zajmujących się leczeniem osób homoseksualnych

   Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pana Roberta Biedronia, posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekazaną przy piśmie z dnia 20 marca 2013 r., znak: SPS-023-15565/13, w sprawie działalności ośrodków terapeutycznych zajmujących się leczeniem osób homoseksualnych uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych informacji.

   Homoseksualizm jest jedną z orientacji seksualnych i określany jest jako trwałe zaangażowanie seksualne i psychoemocjonalne. Zgodnie z powszechnie znaną od 40 lat wiedzą naukową homoseksualność nie jest zaburzeniem ani chorobą. Jak słusznie przytacza pan poseł, w 1973 r. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, po debacie naukowej, wykreśliło homoseksualizm z listy zaburzeń psychicznych z klasyfikacji chorób DSM. Rozpoznanie homo- i biseksualizmu zostało usunięte także z klasyfikacji ICD Światowej Organizacji Zdrowia. Nie ulega dziś wątpliwości, iż zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, społeczną oraz standardami przestrzegania praw człowieka i poszanowania godności ludzkiej, osoby z orientacją homoseksualną nie powinny być traktowane jako zaburzone lub chore. Należy podkreślić, iż wskutek negatywnych postaw społecznych, wykluczania społecznego czy nieuzasadnionego piętnowania osoby homoseksualne mogą przeżywać trudności w akceptacji własnej osoby czy adaptacji społecznej wobec ujawnienia swojej orientacji seksualnej, co może być w efekcie przyczyną zaburzeń lękowych. Pomoc psychologiczna czy psychiatryczna może być uzasadniona w przypadkach tego rodzaju problemów adaptacyjnych. Jednocześnie uprzejmie proszę o przyjęcie, że w lutym 1993 r. Komitet Nadużyć w Psychiatrii (Committee on Abuse and Misuse of Psychiatry in the U.S.) opublikował stwierdzenie, iż ˝terapia konwersyjna (tj. reperatywna) jest nieetycznym nadużyciem psychiatrii, któremu należą się sankcje ze strony środowiska profesjonalistów˝. Tym samym stosowanie wobec osób z orientacją homoseksualną metod terapii reparatywnej (tzn. zmieniającej orientację) jest dziś powszechnie uważane za nieskuteczne i szkodliwe.

   Podkreślam, iż w kwietniu 2012 r. prof. Robert Spitzer (Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku), jeden z głównych kreatorów klasyfikacji zaburzeń psychicznych, po wielu latach stosowania tego typu ˝leczenia˝ opublikował list, w którym przeprasza osoby, które poniosły osobistą stratę w związku z opublikowaniem badań na temat możliwości konwersji orientacji homoseksualnej, i w efekcie uznał je za nierzetelne i nietrafne.

   Jednocześnie uprzejmie informuję pana posła, że osoby z orientacją homoseksualną, mające problemy z brakiem jej akceptacji przez otoczenie, nieakceptujące u siebie tej orientacji z różnych przyczyn, mają możliwości otrzymania profesjonalnej pomocy w formie poradnictwa lub psychoterapii np. seksuologów, psychiatrów, psychoterapeutów w podmiotach leczniczych. Udzielana im pomoc ma na celu afirmację własnej orientacji czy neutralizację lęków. Osoby z orientacją homoseksualną, które jej nie akceptują z motywów światopoglądowych, również mają możliwość uzyskania pomocy w rozwiązywaniu problemu, np. w dostosowaniu się do wyboru życia bez homoseksualnej aktywności. Nie proponuje się im jednak terapii reparatywnej z wyżej wymienionych przyczyn.

   Uprzejmie informuję, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami właściwi ministrowie sprawują nadzór nad fundacjami, nie zaś nad stowarzyszeniami. W interpelacji pana posła wymienione zostało m.in. Stowarzyszenie Pomoc 2012. Zgodnie z art. 8 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z późn. zm.) nadzór nad stowarzyszeniami sprawują:

   - wojewoda właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego;

   - starosta właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad innymi stowarzyszeniami niż stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.

   Odnosząc się zaś do drugiego podmiotu wymienionego w przedmiotowej interpelacji, tj. Fundacji ˝Światło - Życie˝ z siedzibą w Katowicach, uprzejmie informuję, iż zgodnie z danymi ujawnionymi w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego nadzór nad ww. fundacją sprawuje minister zdrowia.

   Zgodnie zaś z informacjami ujawnionymi w ww. rejestrze KRS, jak również zgodnie z § 5 statutu fundacji celem działania fundacji jest:

   a) prowadzenie działalności wychowawczej i uświadamiającej dla ograniczenia przyczyn i skutków w szczególności takich patologii i zagrożeń społecznych, jak alkoholizm, narkomania i nikotynizm,

   b) upowszechnianie wzorów osobowych i rodzinnych służących wychowaniu człowieka wolnego od wszelkich uzależnień szkodliwych społecznie i otwartego na potrzeby innych ludzi,

   c) udzielanie - w ramach posiadanych środków - pomocy: pozbawionym opieki, niepełnosprawnym, kobietom nieposiadającym warunków wychowania dzieci oraz innym ludziom wymagającym szczególnej troski.

   Natomiast § 6 wskazuje, że fundacja realizuje swoje cele m.in. przez tworzenie i prowadzenie stale lub okresowo działających ośrodków wychowawczych mających za zadanie w szczególności ograniczenie przyczyn i skutków zagrożeń wymienionych w ww. § 5 statutu.

   Ponadto zgodnie z § 13 statutu do kompetencji zarządu fundacji należy m.in. decydowanie w sprawach tworzenia i likwidowania ośrodków i zespołów ludzi działających w ramach fundacji oraz nadzorowanie ich działalności.

   W tym miejscu wartym podkreślenia jest, iż o wpisaniu fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego decyduje sąd rejestrowy. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203, z późn. zm.) sąd dokonuje wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego fundacji po stwierdzeniu, że czynności prawne stanowiące podstawę wpisu zostały podjęte przez uprawnioną osobę lub organ i są ważne. Postanowienie o wpisaniu fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego sąd wydaje ponadto po stwierdzeniu, że cel i statut fundacji są zgodne z przepisami prawa. Ponadto zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186, z późn. zm.) sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.

   W dziale 1 rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w rubryce trzeciej wpisane są dane posiadanych przez Fundację ˝Światło - Życie˝ jednostek terenowych lub oddziałów. Jednym z nich jest Ośrodek Fundacji ˝Światło - Życie˝ Odwaga w Lublinie.

   Z informacji ujawnionych na stronie internetowej ww. ośrodka wynika, iż ˝Odwaga wpisuje się w działalność statutową fundacji ˝Światło - Życie˝, proponując pomoc duchową i terapeutyczną osobom o skłonnościach homoseksualnych˝. W interpelacji pana posła ośrodek ten określony został jako ˝ośrodek leczenia˝.

   Fundacja ˝Światło - Życie˝ nie jest podmiotem wykonującym działalność leczniczą. Trudno więc zgodzić się ze stwierdzeniem, iż Ośrodek Fundacji ˝Światło - Życie˝ Odwaga w Lublinie zajmuje się ˝leczeniem homoseksualności˝. Prowadzona bowiem przez fundację (czy też przez jej ośrodki) działalność polegająca na pomocy duchowej i terapeutycznej nie wpisuje się w pojęcie ˝leczenia˝ sensu stricto. Dobrowolne wsparcie duchowe bądź terapeutyczne trudno uznać za działalność niezgodną z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, iż przepis art. 12 ust. 2 ww. ustawy o fundacjach nakłada na fundacje obowiązek corocznego składania właściwemu ministrowi sprawozdania ze swojej działalności. Fundacja ˝Światło - Życie˝ przekazała ministrowi zdrowia sprawozdania ze swojej działalności za lata: 1999-2011. W sprawozdaniach za lata: 2007-2010 znajduje się informacja, iż ˝Cele statutowe Fundacja (...) realizowała poprzez: (...) pomoc duchową i szeroko pojętą pomoc terapeutyczną osobom o skłonnościach homoseksualnych, ich rodzinom i przyjaciołom. W ośrodku Odwaga w Lublinie pracuje 5 grup pomocowych dla mężczyzn i kobiet (60 osób)˝, zaś w sprawozdaniu za 2011 r. zawarta jest informacja, iż fundacja realizowała swoje cele statutowe poprzez ˝pracę w grupach i wsparcie terapeutyczne dla osób o orientacji homoseksualnej (50 osób), jak również poprzez ˝warsztaty dla osób o orientacji homoseksualnej i ich rodzin˝.

   Odnosząc się do poruszanej przez pana posła kwestii uprawnień lekarskich i terapeutycznych, uprzejmie informuję, iż jest ona regulowana ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, z późn. zm.), zgodnie z którą lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Jednocześnie informuję, że Ministerstwo Zdrowia zwróciło się do naczelnego rzecznika odpowiedzialności zawodowej w celu ustalenia, czy w praktykach opisywanych w interpelacji pana posła uczestniczyli lekarze.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Igor Radziewicz-Winnicki

   Warszawa, dnia 15 kwietnia 2013 r.