Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4937

w sprawie reformy edukacji dotyczącej liceów ogólnokształcących

   Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Maksa Kraczkowskiego w sprawie reformy edukacji dotyczącej liceów ogólnokształcących (nr SPS-023-4937/12), uprzejmie wyjaśniam.

   Wprowadzane w polskim systemie oświaty zmiany programowe i organizacyjne wynikają z opracowanej w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu w roku 2005 ˝Strategii rozwoju edukacji na lata 2007-2013˝, która jako główny cel rozwoju edukacji w Polsce wskazywała podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, tak by wykształcenie co najmniej średnie stało się bardziej powszechne (70%) w grupie wiekowej 25-45 lat w 2013 r., przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia. Wśród podstawowych zadań, jakie stoją przed polskim systemem edukacji, dokument ten wymienia m.in. dostosowanie treści i sposobów nauczania do możliwości ucznia/wychowanka oraz wymogów zmieniającego się współczesnego świata. W celu zapewnienia zdolności zatrudnienia polskich absolwentów na rynku pracy należy rozwijać kompetencje kluczowe uczniów i studentów poprzez wzmocnienie różnych form kształcenia ogólnego i zawodowego na wszystkich szczeblach edukacji oraz dostosowanie ich do zmian zachodzących na rynku pracy przy zachowaniu wartości ogólnorozwojowych. Zgodnie ze strategią rozwoju sektora edukacji uczniowie i studenci powinni nabyć w trakcie całego cyklu kształcenia kompetencje kluczowe, na które składają się wiedza, umiejętności (np. języki obce, TIK, umiejętności interpersonalne), w tym umiejętności praktyczne, a także postawy (proedukacyjne, obywatelskie) pozwalające później jednostkom na świadome funkcjonowanie w życiu społeczno-gospodarczym.

   Celem zmian programowych i organizacyjnych w kształceniu ogólnym, zapoczątkowanych z dniem 1 września 2009 r., jest podniesienie jakości i efektywności kształcenia, a tym samym lepsze przygotowanie młodzieży do życia w społeczeństwie opartym na wiedzy.

   Jeżeli chodzi o zmiany w organizacji nauczania w liceach ogólnokształcących, które zaczną obowiązywać od roku szkolnego 2012/2013, uprzejmie wyjaśniam, że zadaniem liceum ogólnokształcącego jest wyposażanie przeszłego absolwenta w wiedzę ogólną, będącą fundamentem wykształcenia średniego. Każdy uczeń tej szkoły będzie więc zdobywał wiedzę i umiejętności na poziomie co najmniej podstawowym z zakresu wszystkich przedmiotów ogólnokształcących. Zadaniem liceum jest również przygotowanie uczniów do studiowania na wyższych uczelniach. Liceum ogólnokształcące, w którym w roku szkolnym 2012/2013 rozpoczną naukę tegoroczni absolwenci gimnazjum, musi harmonijnie połączyć wykonywanie obu tych zadań, tak aby każdy jego absolwent miał opanowane wiadomości i posiadał umiejętności ze wszystkich przedmiotów co najmniej w zakresie podstawowym oraz był przygotowany do zdawania egzaminu maturalnego, w tym z wybranych przedmiotów rozszerzonych, co znacząco zwiększy jego szanse na podjęcie studiów na wybranej uczelni i kierunku.

   Każdy uczeń kończący I klasę będzie wybierał co najmniej dwa przedmioty, których będzie się uczył w klasie II i III w zakresie rozszerzonym, w znacznie większym, niż było to możliwe obecnie, wymiarze godzin. Uczeń, który nie będzie realizował w zakresie rozszerzonym historii, obowiązany będzie realizować przedmiot uzupełniający historia i społeczeństwo. Uczeń, który nie będzie realizował w zakresie rozszerzonym przedmiotów geografia, biologia, chemia lub fizyka, będzie obowiązkowo realizował przedmiot uzupełniający przyroda. Takie rozwiązanie gwarantuje, że mimo zwiększenia nacisku na nauczanie przedmiotów rozszerzonych zachowana zostanie równowaga pomiędzy nauczaniem przedmiotów ścisłych i humanistycznych.

   Jeżeli chodzi o wybór przedmiotów, których uczeń będzie się uczył w zakresie rozszerzonym w klasach II i III liceum ogólnokształcącego, to należy podkreślić fakt, że obecnie decyzję taką podejmuje absolwent gimnazjum rok wcześniej, aplikując do wybranej szkoły ponadgimnazjalnej.

   Minimalny wymiar godzin na danym etapie edukacyjnym, przeznaczonych na realizację poszczególnych zajęć edukacyjnych przewidzianych w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego, został określony w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z dnia 22 lutego 2012 r., poz. 204), które wejdzie w życie od dnia 1 września 2012 r. Wymiar godzin nauczania poszczególnych przedmiotów został określony na poziomie pozwalającym na pełną realizację treści nauczania przewidzianych w podstawie programowej i uzyskanie przez uczniów wymaganych wiadomości i umiejętności.

   Zgodnie z nowym ramowym planem nauczania dla liceum ogólnokształcącego wzrasta z 88 do 91 tygodniowa liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania przeznaczona na realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Ponadto 2,5-krotnie zwiększa się (z 10 do 25) liczba godzin przeznaczona na realizację od 2 do 4 przedmiotów nauczania ujętych w podstawie programowej w zakresie rozszerzonym. Nie można zatem zgodzić się z zarzutem pana posła mówiącym o zmniejszeniu ilości godzin na przedmioty.

   Odpowiadając na pytanie dotyczące przygotowań do reformy, uprzejmie wyjaśniam, że już od 2009 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej wraz z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji - jednostką podległą MEN i nadzorowaną przez MEN - podejmuje liczne działania upowszechniające wśród dyrektorów szkół i nauczycieli informacje na temat zmian programowych i organizacyjnych w kształceniu ogólnym oraz działania wspierające szkoły we wprowadzaniu tych zmian.

   Działania te były prowadzone w ramach następujących projektów systemowych realizowanych w ramach Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝ 2007-2013:

   1) wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,

   2) wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ze szczególnym uwzględnieniem II i IV etapu edukacyjnego.

   W 2009 r. wszystkie szkoły otrzymały 8-tomową publikację poświęconą nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego, która oprócz tekstu podstawy programowej zawiera komentarze eksperckie, pozwalające zapoznać się z istotą i celami zmian programowych. Tekst podstawy programowej, jak również ww. komentarze, są dostępne także on-line na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej.

   Działania w zakresie przygotowania szkół ponadgimnazjalnych do wprowadzania zmian programowych i organizacyjnych prowadzone były intensywnie od 2010 r. w ramach dedykowanego temu etapowi edukacyjnemu projektu systemowego: Wdrożenie podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ze szczególnym uwzględnieniem II i IV etapu edukacyjnego, realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji.

   W okresie od marca 2011 r. do lutego 2012 r. w Warszawie, Gdańsku, Krakowie i Wrocławiu Ośrodek Rozwoju Edukacji zorganizował cykl 17 szkoleń dla 1628 dyrektorów szkół wszystkich typów z zakresu zmian programowych i organizacyjnych w szkołach od dnia 1 września 2012 r.

   Ponadto odbyły się spotkania informacyjne z dyrektorami szkół i nauczycielami liceów ogólnokształcących, dotyczące ramowych i szkolnych planów nauczania - uczestniczyło w nich łącznie ok. 1400 osób.

   Rezultatem spotkań i szkoleń dla dyrektorów szkół są opracowane materiały, które zamieszczone zostały na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji ww.ore.edu.pl (zakładki: Wdrożenie podstawy programowej, Materiały do pobrania, Ramowe plany nauczania).

   W tych materiałach dyrektorzy szkół i nauczyciele znajdują pomocne w organizacji pracy szkoły w roku szkolnym 2012/2013 informacje i narzędzia, w tym m.in.:

   - porównanie liczby godzin wynikających z dotychczasowego i nowego ramowego planu nauczania,

   - wspomagające dyrektora w organizowaniu pracy liceum od roku szkolnego 2012/2013 materiały (pomocne w opracowaniu szkolnego planu nauczania i ustaleniu przydziału godzin na realizację zajęć w zakresie podstawowym i rozszerzonym oraz zajęć uzupełniających, reguły podziału na grupy itp.),

   - przykładowe szkolne plany nauczania w liceum ogólnokształcącym w roku szkolnym 2012/2013,

   - kalkulator pomagający w tworzeniu szkolnych planów nauczania dla szkoły podstawowej, gimnazjum, liceum, technikum, zasadniczej szkoły zawodowej,

   - materiały dotyczące tworzenia, adaptacji i dopuszczania programów nauczania.

   W marcu br. został rozesłany do wszystkich liceów ˝Poradnik dla dyrektora liceum ogólnokształcącego. Ramowe plany nauczania˝ zawierający bardzo obszerne omówienie różnych wariantów organizacji nauczania w tym typie szkół.

   Na stronie ORE uruchomiono też forum: Ramowe i szkolne plany nauczania. W okresie marzec-grudzień 2011 r. zorganizowano w Warszawie 5 szkoleń dla 512 nauczycieli szkół wszystkich typów, przygotowujących do tworzenia i adaptacji programów nauczania zgodnych z nową podstawą programową.

   Na bazie materiałów wypracowanych w ramach tego szkolenia powstał poradnik ˝Programy nauczania w rzeczywistości szkolnej˝ dotyczący tworzenia, adaptowania i dopuszczania programów nauczania, który rozesłano do wszystkich szkół.

   W lutym 2012 r. rozstrzygnięty został konkurs na programy nauczania zgodne z nową podstawą programową, w wyniku którego wyłoniono 35 programów, w tym 22 do szkół ponadgimnazjalnych. Programy te zostały opublikowane na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji www.ore.edu.pl (zakładki: Wdrożenie podstawy programowej, Materiały do pobrania, Programy nauczania).

   W marcu 2012 r. Ośrodek Rozwoju Edukacji ogłosił III edycję konkursu na modelowe programy nauczania zgodne z nową podstawą programową. Dnia 26 kwietnia br. zakończył się etap składania wniosków - ostatecznie zgłosiło się 199 osób.

   W dniu 23 marca 2012 r. w dwóch dziennikach ogólnopolskich zostały zamieszczone wkładki zawierające kierowaną do uczniów gimnazjów i ich rodziców informację o istocie zmian w szkolnictwie licealnym, zasadach organizacji nauczania i rekrutacji do szkół.

   Przedstawione powyżej działania, w szczególności przygotowane i udostępnione materiały i narzędzia, ułatwią dyrektorom szkół i nauczycielom przygotowanie się do zmian, które nastąpią począwszy od roku szkolnego 2012/2013.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Joanna Berdzik

   Warszawa, dnia 5 czerwca 2012 r.