Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -
na interpelację nr 85
w sprawie odnawialnych źródeł energii
Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pana posła Jana Szyszki z dnia 18 listopada 2011 r. (SPS-023-85/11) w sprawie rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień co do podniesionych kwestii.
1. W jaki sposób zamierzenie wspierania rozwoju OZE jest realizowane obecnie przez rząd, zwłaszcza w kontekście obserwowanego obecnie znacznego spowolnienia rozwoju OZE?
Od dnia 1 października 2005 r. funkcjonuje w Polsce system wsparcia produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii. Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub obrotem nią i sprzedające energię elektryczną odbiorcom końcowym, odbiorca końcowy będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 48, poz. 284, z późn. zm.) - w odniesieniu do transakcji zawieranych we własnym imieniu na giełdzie towarowej, towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w art. 2 pkt 8 i 9 ustawy o giełdach towarowych - w odniesieniu do transakcji realizowanych na zlecenie odbiorców końcowych na giełdzie towarowej, mają obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii bądź uiszczenia opłaty zastępczej. Wprowadzony w Polsce system wsparcia, będący formułą tzw. zielonych certyfikatów, jest mechanizmem rynkowym sprzyjającym optymalnemu rozwojowi i konkurencji. Rozdzielając świadectwa pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych od energii fizycznej, umożliwiono obrót na giełdzie prawami majątkowymi wynikającymi z tych świadectw.
Uzupełnieniem tego mechanizmu, jako konsekwencja rozdziału fizycznego przepływu energii elektrycznej od świadectw pochodzenia, jest obowiązek zakupu przez przedsiębiorstwa energetyczne pełniące rolę sprzedawcy z urzędu całej energii elektrycznej wytworzonej w OZE przyłączonych do sieci znajdujących się w obszarze działania danego sprzedawcy z urzędu po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, ustalonej przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b ustawy Prawo energetyczne.
Dodatkowymi zachętami dla rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii są:
- obniżenie o 50% rzeczywistych kosztów przyłączenia do sieci dla OZE do 5 MW,
- obowiązek zapewnienia przez operatora systemu elektroenergetycznego pierwszeństwa w świadczeniu usług przesyłania energii elektrycznej z OZE,
- zwolnienie przedsiębiorstw energetycznych wytwarzających energię elektryczną w odnawialnych źródłach energii o mocy poniżej 5 MW z opłat za udzielenie koncesji oraz opłat związanych z uzyskaniem i rejestracją świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej w OZE.
Bardzo istotnym elementem wsparcia energii odnawialnej jest także zwolnienie od podatku akcyzowego energii wytworzonej w OZE.
Funkcjonujący od 2005 r. system wsparcia produkcji energii elektrycznej z OZE stworzył korzystne warunki dla inwestycji w odnawialne źródła energii. Powyższe przyczyniło się do dynamicznego rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W 2006 r. produkcja energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii po raz pierwszy przekroczyła 4 TWh, a w roku 2008 już 6 TWh, by w 2010 r. osiągnąć poziom bliski 11 TWh. Ilość energii elektrycznej wyprodukowanej w poszczególnych technologiach odnawialnych źródeł energii od 2005 r. przedstawia rysunek 1. Ponadto należy zauważyć, iż udział energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach w krajowym zużyciu energii elektrycznej brutto w Polsce wzrósł z 2,58% w 2005 r. do 6,98% w 2010 r.
Rysunek 1. Ilość energii elektrycznej wyprodukowanej w poszczególnych technologiach odnawialnych źródeł energii w latach 2005-2010 (GWh) (źródło: URE)
Ilość energii elektrycznej wyprodukowanej w odnawialnych źródłach i jej udział w zużyciu energii elektrycznej brutto w latach 2005-2010 przedstawia rysunek 2.
Rysunek 2. Udział energii elektrycznej z OZE w krajowym zużyciu energii elektrycznej brutto w latach 2005-2010 (źródło: URE)
Dodatkowo należy podkreślić, iż produkcja energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii na poziomie 10,895 TWh w 2010 r. była wyższa od zakładanej w dokumencie pn.: ˝Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych˝ (10,618 TWh). Większa dynamika wzrostu pozwala mieć nadzieję, że obligatoryjne cele wskaźnikowe na 2020 r., zawarte w ˝Krajowym planie działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych˝, zostaną zrealizowane.
Wymaga również zaznaczenia, iż wyższe od zakładanego w ˝Krajowym planie działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych˝ jest również tempo przyrostu mocy zainstalowanej odnawialnych źródeł energii, co wskazują dane za 2010 r., jak również za I kwartał 2011 r.
2. Jakie są plany długofalowego wsparcia OZE, mając na względzie niepewną przyszłość instrumentów preferencji w postaci certyfikatów pochodzenia energii (ewenetualnie innych)?
3. Czy planowane są potencjalne możliwości wspierania rozwoju OZE, które nie miałyby bezpośredniego lub pośredniego przełożenia na obciążenie tymi kosztami społeczeństwa?
Ministerstwo Gospodarki, doceniając potrzebę przejrzystości legislacyjnej w zakresie rozwoju OZE, podjęło prace mające na celu wyodrębnienie, przeniesienie i usystematyzowanie mechanizmów wsparcia dla energii z OZE zawartych w aktualnych przepisach prawnych do projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii. Przeniesienie systemu wsparcia dla energii z OZE powinno dotyczyć na pierwszym etapie regulacji ustawowych, z zastrzeżeniem przejściowych okresów obowiązywania rozporządzeń umożliwiających funkcjonowanie mechanizmów wsparcia dla energii z OZE. Zakłada się wypracowanie nowych zasad wsparcia energii wytworzonej w OZE, które będzie zróżnicowane w zależności od nośnika energii odnawialnej, zainstalowanej mocy urządzeń generujących energię oraz daty włączenia do eksploatacji lub modernizacji. Nowe zasady wspierać będą rozwój rozproszonych źródeł energii odnawialnych, określą warunki zachowania praw już nabytych dla inwestycji zrealizowanych lub rozpoczętych, czas ich obowiązywania oraz pozwolą na zmniejszenie obciążeń dla odbiorcy końcowego. Szczegółowe rozwiązania zostaną zawarte w ustawie o odnawialnych źródłach energii.
Planowane w Polsce zamierzenia legislacyjne doprowadzą do racjonalizacji ekonomicznej istniejącego mechanizmu wsparcia dla energii z OZE, co m.in. umożliwi zwiększenie inwestycji w nowe moce wytwórcze. Rozwój energii z OZE zostanie oparty na zasadach racjonalnego wykorzystania istniejących zasobów tej energii, co jest jednym z celów pakietu klimatyczno-energetycznego będącego realizacją konkluzji Rady Europejskiej z marca 2007 r. Zapewnienie realizacji celów dyrektywy 2009/28/WE wymaga bezsprzecznie opracowania wielu analiz rynku energetyki odnawialnej, ciągłego monitorowania produkcji energii w skali całej energetyki odnawialnej, a także w rozbiciu na poszczególne technologie wykorzystujące OZE do produkcji energii. Polska stoi także przed możliwością znacznego przyspieszenia technologicznego w zakresie rozbudowy i modernizacji istniejącej infrastruktury energetycznej. Realizacja powyższych działań musi otrzymać wsparcie administracji rządowej w celu koordynacji działań na poziomie krajowym oraz zastosowania spójnych, elastycznych i jak najbardziej efektywnych mechanizmów wparcia. Celem nowych, planowanych regulacji będzie zatem skierowanie większego systemowego i wielopłaszczyznowego wsparcia dla zrównoważonego rozwoju sektora energetyki odnawialnej. Należy stwierdzić, iż ustawowy poziom regulacji umożliwi właściwą koordynację działań na rzecz rozwoju OZE oraz osiągnięcie w ten sposób jeszcze większych korzyści w zakresie ochrony środowiska jako bezcennego dobra całego społeczeństwa.
Głównym instrumentem legislacyjnym mającym na celu systematyczne zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zapotrzebowaniu na energię brutto jest planowana ustawa o odnawialnych źródłach energii. Założeniem tej regulacji będzie m.in. wdrożenie jednolitego i czytelnego systemu wsparcia dla producentów zielonej energii, który stanowiłby wystarczającą zachętę inwestycyjną do budowy nowych mocy wytwórczych, a tym samym spowodował zwiększanie udziału energii z OZE. System ten będzie opierał się tak jak obecnie na mechanizmie tzw. świadectw pochodzenia. Zaproponowany mechanizm będzie zależny od technologii OZE i będzie uwzględniał m.in. stopień zwrotu inwestycji, postęp techniczny, w tym obniżenie kosztów stosowania technologii, oraz szacunkowy efektywny okres pracy instalacji. Zaproponowany system będzie jednocześnie upraszczał sposób naliczania opłaty zastępczej, w tym likwidował zagrożenie corocznym, niekontrolowanym wzrostem tej opłaty, skutkującym wzrostem cen energii elektrycznej. Dodatkową regulacją zapewniającą bardziej efektywne wykorzystanie środków oraz zlikwidowanie bariery polegającej na ryzyku inwestycyjnym jest wprowadzenie do systemu wsparcia minimalnego gwarantowanego poziomu przychodu. Przeprowadzone analizy wskazały, że taka regulacja znacząco zwiększy zainteresowanie inwestorskie technologiami OZE.
Szczególnie istotna z punktu widzenia rozwoju energetyki odnawialnej będzie kwestia stabilności oraz długofalowości systemu wsparcia, tak aby zapewnić bezpieczeństwo inwestycyjne dla podmiotów zainteresowanych budową jednostek wytwórczych.
Ministerstwo Gospodarki, zmierzając do zwiększania udziału energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej w systemach indywidualnych i na potrzeby własne gospodarstw domowych, będzie prowadziło działania zmierzające do zapewnienia bezpośredniego wsparcia dla takich instalacji oraz do wyliczenia i uwzględnienia w stosownych statystykach wyprodukowanej w nich energii.
1. Czy najbardziej kapitałochłonne inwestycje w OZE (np. geotermia) są brane pod uwagę w preferencyjny sposób w porównaniu do innych inwestycji w OZE, które cechuje korzystniejszy wskaźnik zwrotu kapitału?
Odnosząc się do powyższego pytania, uprzejmie informuję, że w Ministerstwie Środowiska prowadzone są działania mające na celu zwiększenie wykorzystania wód termalnych.
Działania wynikające wprost z obowiązujących aktów prawnych
Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze minister środowiska jest właściwym organem koncesyjnym m.in. w zakresie udzielania koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie oraz wydobywanie wód termalnych.
Zgodnie z art. 411 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska minister środowiska opiniuje wnioski o dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przedsięwzięć z zakresu potrzeb geologii, obejmujących m.in. przedsięwzięcia dotyczące wód termalnych.
Działania strategiczne
Realizacja zadań wspierających rozwój geotermii wynika z zaakceptowanego przez ministra środowiska dokumentu pt. ˝Kierunki badań w dziedzinie geologii surowcowej (na lata 2009-2015)˝.
Główne zadania wynikające z ww. dokumentu polegają na stworzeniu systemu dofinansowania ze środków NFOŚiGW poszukiwania złóż wód termalnych, przeprowadzeniu badań w obszarach perspektywicznego występowania wód termalnych, z oceną ich zasobów dyspozycyjnych i sformułowaniem wytycznych dla ich racjonalnego zagospodarowania, a także wspieraniu rozwoju nowych technologii związanych z wykorzystaniem ciepła Ziemi, jak: geotermia niskotemperaturowa i hot dry rocks.
Ponadto prowadzone przez ministra środowiska zadania polegają na złagodzeniu głównych barier dla rozwoju geotermii, którymi są wysokie koszty realizacji przedsięwzięć, ryzyko nieosiągnięcia zakładanego rezultatu prac poszukiwawczo-rozpoznawczych oraz wymagania wynikające z przepisów prawa.
Uzasadnieniem przedmiotowych działań jest przede wszystkim dążenie do pobudzenia przedsiębiorczości w omawianym zakresie poprzez ułatwienie przedsiębiorcom uzyskiwania niezbędnych pozwoleń na prowadzenie działalności oraz udzielanie wsparcia ze środków publicznych na jej uruchomienie.
W dniu 8 marca 2010 r. została zawarta deklaracja współpracy w zakresie skutecznych działań zmierzających do rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w Polsce, podpisana przez H. J. Jezierskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, głównego geologa kraju, J. Strzelec-Łobodzińską, podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki, A. Czerwińskiego, przewodniczącego podkomisji stałej ds. energetyki Komisji Gospodarki Sejmu RP, oraz B. Kępińską, prezes Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego.
Przyjęte strategie na rzecz wspierania geotermii mają odzwierciedlenie w prowadzonych na ich podstawie działaniach legislacyjnych, działaniach związanych z realizacją tematów z zakresu geotermii oraz działaniach informacyjno-promocyjnych.
Działania legislacyjne
Podstawowym aktem prawnym jest nowa ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. W ustawie tej zawarto m.in. regulacje określające zasady wykonywania działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania wód termalnych - jednakże w porównaniu z obowiązującym stanem prawnym na warunkach bardziej uproszczonych i przyjaznych dla przedsiębiorców.
Głównymi zmianami w nowej ustawie odnoszącymi się do wód termalnych są:
- rezygnacja z koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż wód termalnych - wychodząc z założenia, że dostatecznym instrumentem nadzoru jest decyzja zatwierdzająca projekt robót geologicznych,
- skrócenie procesu udzielania koncesji na wydobywanie wód termalnych, przede wszystkim przez znaczące ograniczenie czasochłonnych obowiązków współdziałania z innymi organami w postępowaniu koncesyjnym,
- utrzymanie zerowej stawki opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie wód termalnych,
- wyłączenie koncesjonowania wydobycia wód termalnych z zakresu działań ministra środowiska i przeniesienie do organu geologicznego, jakim są marszałkowie województw, co skróci drogę do urzędu dla wielu przedsiębiorców.
Ponadto należy zwrócić uwagę na korzystne dla rozwoju geotermii zmiany wprowadzone już wcześniej, które są zawarte w obecnie obowiązujących przepisach, takie jak:
- zwolnienie z opłat eksploatacyjnych dla wód termalnych,
- zwolnienie z opłat za informację geologiczną wykorzystywaną do celów projektowych,
- obniżenie opłaty wynagrodzenia za korzystanie z informacji geologicznej w celu wydobywania wód termalnych (do 5% jej wartości, a do dnia 31 grudnia 2020 r. - do 1% jej wartości).
Dodatkowo wydano rozporządzenie ministra środowiska z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy publicznej na przedsięwzięcia związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych określające warunki udzielania pomocy publicznej na badania związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych.
Opracowywanie tematów z zakresu geotermii
Mając na uwadze potrzebę dalszego rozwoju geotermii, prowadzenia nowych badań geologicznych oraz wdrażania nowych technologii, na zamówienie ministra środowiska, ze środków NFOŚiGW wykonano od 1995 r. kilkanaście opracowań, w tym ekspertyz o tematyce geotermalnej, z których na szczególną uwagę zasługują ˝Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim˝ oraz ˝Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat Zachodnich˝. Ponadto obecnie w trakcie realizacji jest 6 kolejnych opracowań.
Wszystkie opracowania zostały bezpłatnie przekazane właściwym odbiorcom celem wykorzystania dla rozwoju geotermii w danym rejonie.
Działania informacyjno-promocyjne
W ramach omawianych działań na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (www.mos.gov.pl/geotermia) został przygotowany pakiet informacyjny dla przedsiębiorców planujących inwestycje geotermalne. Potencjalni inwestorzy mają m.in. możliwość zapoznania się z informacjami na temat opracowań o tematyce geotermalnej zrealizowanych na zamówienie ministra środowiska. Niektóre z nich, jak np. wspomniany ˝Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim˝, można pobrać bezpośrednio z ww. strony. Pakiet informacyjny zawiera również wskazówki, jakie dane należy zamieścić we wniosku koncesyjnym oraz jakie dokumenty i pozwolenia są wymagane zgodnie z procedurą koncesyjną w celu uzyskania koncesji.
2. Jakie jest wykorzystanie środków pomocowych (unijnych i krajowych) na inwestycje w odnawialne źródła energii?
Poza wsparciem systemowym istnieje także bezpośrednie wsparcie finansowe dla realizacji inwestycji związanych z energetyką odnawialną, m.in. ze środków unijnych, przede wszystkim z Programu Operacyjnego ˝Infrastruktura i środowisko˝, w szczególności w ramach priorytetu IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna. Zgodnie z tym programem nastąpić ma zmniejszenie oddziaływania sektora energetyki na środowisko, a także podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii, poprawa efektywności energetycznej w procesie użytkowania energii oraz wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W ramach powyższego priorytetu działaniem o największym znaczeniu dla rozwoju odnawialnych źródeł energii jest działanie 9.4: Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych oraz działanie 9.6: Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych.
Dodatkowo przewiduje się możliwość udzielenia wsparcia na rozwój przemysłu produkującego urządzenia dla energetyki odnawialnej w ramach priorytetu X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii, działanie 10.3: Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii. Wsparcie jest kierowane na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych.
Należy również zaznaczyć, iż środki związane z rozwojem odnawialnych źródeł energii dostępne są zarówno w ramach Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝, w tym przede wszystkim z osi priorytetowej 1: Badanie i rozwój nowoczesnych technologii, osi priorytetowej 2: Infrastruktura sfery B+R, osi priorytetowej 3: Kapitał dla innowacji, osi priorytetowej 4: Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia oraz osi priorytetowej 5: Dyfuzja innowacji, jak również z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, w szczególności w ramach następujących działań: 121: Modernizacja gospodarstw rolnych, 123: Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, 311: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, 312: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz 321: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej.
Łączna wartość wszystkich dotychczas podpisanych umów na dofinansowanie w ramach ww. programów operacyjnych opiewa na kwotę 1 199 762 367,25 zł (stan na dzień 22 kwietnia 2011 r.)
Wsparcie finansowe ze środków unijnych można także otrzymać w ramach regionalnych programów operacyjnych (RPO), za które odpowiedzialne są zarządy poszczególnych województw. Dofinansowanie mogą uzyskać projekty związane z budową jednostek wykorzystujących wszystkie znane rodzaje energii odnawialnej, jednakże typy wdrażanych przedsięwzięć OZE wynikają z indywidualnej specyfiki i uwarunkowań poszczególnych RPO. Regiony stosują konkursową procedurę wyłaniania dofinansowania wspomnianych projektów lub poprzez wpisanie ich na listę projektów indywidualnych danego województwa.
Tabela 1. przedstawia stan wdrażania inwestycji OZE ze środków regionalnych programów operacyjnych (16 RPO), natomiast tabele 2-4 zawierają zestawienie informacji odnośnie do ilości złożonych wniosków oraz podpisanych umów o dofinansowanie w ramach ww. działań oraz osi priorytetowych Programu Operacyjnego ˝Infrastruktura i środowisko˝, Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝ oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.
Tabela 1. Stan wdrażania inwestycji OZE ze środków regionalnych programów operacyjnych (16 RPO)
- stan na II kwartał 2011 r. (źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego)
| Nazwa kategorii |
Kod interwencji |
Dostępna alokacja
środki PLN1)
(ogółem dla 16 RPO) |
Liczba podpisanych
umów (ogółem
dla 16 RPO) |
Całkowita wartość
podpisanych umów
w PLN (ogółem
dla 16 RPO) |
Wartość wydatków
kwalifikowanych
w podpisanych
umowach w PLN
(ogółem dla 16 RPO) |
| Energia odnawialna wiatrowa |
39 |
165 682 558 |
12 |
146 331 757 |
114 257 577 |
| Energia odnawialna słoneczna |
40 |
207 104 457 |
91 |
371 105 532 |
334 973 701 |
| Energia odnawialna biomasa |
41 |
300 196 427 |
22 |
126 985 498 |
106 975 050 |
Energia odnawialna hydroelektryczna,
geotermiczna i pozostałe |
42 |
340 752 633 |
20 |
81 830 713 |
57 468 558 |
| Razem |
162 |
1 013736 075 |
145 |
726 253 500 |
613 674 886 |
1) Przeliczenie po kursie 3,795
Tabela 2. Ilość złożonych wniosków oraz podpisanych umów w ramach ww. działań Programu Operacyjnego
"Infrastruktura i środowisko" (stan na 22.04.2011 r.) (źródło: Ministerstwo Gospodarki)
Działanie/
Poddziałanie |
Wnioski poprawne
pod względem
formalnym |
Wnioski zatwierdzone
przez Instytucję
Pośredniczącą PO IiŚ |
Alokacja na
lata 2007-2013
ogółem, zł |
Podpisane umowy
o dofinansowanie |
| liczba |
wartość w zł |
% alokacji |
liczba |
wartość w zł |
% alokacji |
liczba |
wartość w zł |
% alokacji |
| FS/EFRR |
FS/EFRR |
FS/EFRR |
| 9.4 |
212 |
4 634 166 513,18 |
306,09% |
31 |
676 759 141,36 |
44,70% |
1 505 846 480,13 |
23 |
548 324 985,71 |
36,22% |
| 9.6 |
0 |
0,00 |
0,00% |
0 |
0,00 |
0,00% |
149 928 836,07 |
0 |
0,00 |
0,00% |
| 10.3 |
15 |
218 311 441,37 |
166,49% |
0 |
0,00 |
0,00% |
131 125 440,00 |
0 |
0,00 |
0,00% |
| Razem |
227 |
4 852 477 954,55 |
271,56% |
31 |
676 759 141,36 |
37,87% |
1 786 900 756,20 |
23 |
548 324 985,71 |
30,69% |
Tabela 3. Ilość złożonych wniosków oraz podpisanych umów o dofinansowanie w ramach ww. osi
priorytetowych/działań Programu Operacyjnego "Innowacyjna gospodarka" (stan na 15.04.2011 r.)
(źródło: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego)
Oś priorytetowa/
działanie |
Podpisane umowy o dofinansowanie |
| Liczba wniosków |
Wnioskowana wartość o dofinansowanie (zł) |
| 1.1 |
1 |
39 150 873,32 |
| 1.3 |
1 |
59 500,00 |
| 1.4 |
3 |
2 139 405,00 |
| 1.4-4.1 |
13 |
45 445 606,36 |
| 2.1 |
1 |
43 812 060,00 |
| 3.3 |
2 |
411 600,00 |
| 4.2 |
1 |
1 262 100,00 |
| 4.4 |
12 |
242 096 572,25 |
| 5.1 |
4 |
57 002 741,00 |
| 5.2 |
1 |
6 107 800,00 |
| 5.3 |
1 |
68 952 941,00 |
| Razem |
40 |
506 441 198,93 |
Tabela 4. Ilość złożonych oraz zatwierdzonych wniosków w ramach ww. działań Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich 2007-2013 (stan na 31.03.2011 r.) (źródło: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa)
| Działanie |
Złożone wnioski |
Podpisane umowy o dofinansowanie |
| Liczba wniosków |
Wnioskowana wartość
o dofinansowanie (zł) |
Liczba wniosków |
Wnioskowana wartość
o dofinansowanie (zł) |
| 121*) |
67 |
10 849 362,00 |
28 |
3 349 514,00 |
| 123 |
227 |
1 146 843 626,05 |
41 |
104 499 610,00 |
| 311 |
262 |
18 297 870,37 |
108 |
7 437 691,50 |
| 311*) |
156 |
10 950 162,00 |
52 |
3 193 213,00 |
| 312 |
296 |
51 473 854,19 |
54 |
6 993 071,00 |
| 312*) |
127 |
22 715 408,00 |
12 |
1 851 399,00 |
| 321 |
61 |
36 218 742,84 |
47 |
25 469 486,11 |
| 413/311 |
17 |
1 269 895,00 |
5 |
336 675,00 |
| 413/311*) |
8 |
359 541,00 |
0 |
0 |
| 413/312 |
21 |
2 702 823,00 |
3 |
259 649,00 |
| 413/312*) |
14 |
705 287,00 |
0 |
0 |
| Razem**) |
884 |
1 256 806 811,45 |
258 |
144 996 182,61 |
*) Pozycja dotyczy wniosków, których zakres rzeczowy jedynie w części obejmuje kwestie związane z odnawialnymi źródłami energii.
**) Pozycja obejmuje jedynie projekty w całości dotyczące odnawialnych źródeł energii.
W nawiązaniu do możliwości finansowania odnawialnych źródeł energii ze środków krajowych należy zauważyć, iż zgodnie z art. 401 ustawy Prawo ochrony środowiska wpływy z opłat zastępczych, o których mowa w art. 9a ust. 1 pkt 2 i ust. 8 pkt 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm. 30), oraz wpływy z kar pieniężnych wymierzanych na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a tej ustawy stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Przychody, o których mowa powyżej, zgodnie z ustawą przeznacza się na wspieranie odnawialnych źródeł energii lub wysokosprawnej kogeneracji. W ramach tych środków realizowany jest program priorytetowy ˝Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji˝.
Ponadto od 2010 r. NFOŚiGW wdraża program priorytetowy z zakresu zarządzania energią i wykorzystaniem OZE w ramach tzw. systemu zielonych inwestycji, (GIS - Green Investment Scheme). Środki na realizację tego programu pochodzą:
- z rachunku klimatycznego, stanowiącego wyodrębniony rachunek bankowy NFOŚiGW, na którym gromadzone są środki finansowe pochodzące ze zbycia jednostek przyznanej emisji AAU (dotacje),
- opłat i kar, naliczanych zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne i uiszczanych na wyodrębnionym rachunku NFOŚiGW (pożyczki i dotacje).
Poniżej przedstawiam programy priorytetowe NFOŚiGW mające na celu wsparcie rozwoju OZE w Polsce.
A1. ˝Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji - Część 1˝
Budżet programu na lata 2009-2015 wynosi 1,5 mld zł.
Rodzaje projektów:
- ciepłownie na biomasę (źródła rozproszone do 20 MWt),
- elektrociepłownie przy użyciu biomasy (źródła rozproszone do 3 MWe),
- wytwarzanie energii elektrycznej i/lub ciepła z wykorzystaniem biogazu,
- budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji wytwarzania biogazu rolniczego,
- elektrownie wiatrowe do 10 MWe,
- energetyka geotermalna,
- elektrownie wodne do 5 MWe,
- wysokosprawna kogeneracja bez użycia biomasy.
Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia - 10 mln zł.
Dofinansowanie w formie preferencyjnej pożyczki do 75% kosztów kwalifikowanych.
W ramach niniejszego programu preferowane są przedsięwzięcia o najwyższej efektywności kosztowo-ekologicznej, tj. o najniższym wskaźniku DGC wyrażonym w zł/MgCO2 lub zł/MWh w danej grupie ocenianych projektów (wiatr, biomasa, biogaz, woda, geotermia).
Dokumenty konkursowe i zasady naboru ogłoszone zostały na stronie internetowej www.nfosigw.gov.pl. W ramach powyższego programu priorytetowego odbyły się trzy konkursy.
I konkurs został ogłoszony w dniu 16 marca 2009 r., a nabór wniosków odbywał się od 6 kwietnia 2009 r. do 27 kwietnia 2009 r. Alokacja środków wynosiła 750 mln zł. Do NFOŚiGW wpłynęło 61 wniosków na łączną wnioskowaną kwotę pożyczki ponad 1045 mln zł.
W wyniku przeprowadzonej w I konkursie kompleksowej oceny wniosków na liście rankingowej zostało umieszczonych 7 wniosków na łączną kwotę wnioskowanej pożyczki ok. 131, 67 mln zł. Do dnia 30 listopada 2011r. zawarto 4 umowy na łączną kwotę pożyczki ok. 60,8 mln zł.
II konkurs został ogłoszony w dniu 22 października 2009 r. Nabór wniosków trwał od 1 stycznia do 1 lutego 2010 r. Alokacja środków wynosiła 500 mln zł. W ramach konkursu wpłynęło łącznie 87 wniosków na łączną wnioskowaną kwotę pożyczki 1452 mln zł (suma prawie trzykrotnie przekraczała alokację). Całkowity koszt przedsięwzięć zgłoszonych do dofinansowania to 2072 mln zł.
Dnia 20 października 2010 r. Zarząd NFOŚIGW przyjął listę wniosków zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do dofinansowania w formie pożyczki w ramach II konkursu ˝Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji - Część 1˝. Na liście wniosków zakwalifikowanych do dofinansowania znalazło się 10 przedsięwzięć na łączną kwotę wnioskowanej pożyczki 177 222 400,00 zł. Wszyscy wnioskodawcy I i II konkursu, którzy nie otrzymali pozytywnej oceny, zostali zaproszeni do wzięcia udziału w III konkursie. Do dnia 22 czerwca 2011 r. zawarto 5 umów na łączną kwotę pożyczki ok. 75,8 mln zł.
Doświadczenia zebrane w trakcie realizacji I i II konkursu ˝Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji - Część 1˝ oraz informacje uzyskane od potencjalnych inwestorów wskazują na fakt, że istotnymi problemami przy realizacji przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii są w szczególności:
- problemy z uzyskaniem dokumentów formalnoprawnych, w tym decyzji o pozwoleniu na budowę - proces długotrwały niezależny od wnioskodawcy, brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, na decyzję o warunkach zabudowy czeka się ok. 8 miesięcy,
- problemy z uzyskaniem odpowiednich koncesji/promes właściwych dla specyfiki przedsięwzięcia,
- brak stabilizacji inwestycyjnej wynikającej ze zmian prawa (np. niepewność co do ˝zielonych certyfikatów˝ po 2017 r.),
- trudności ze zbilansowaniem inwestycji przez wnioskodawcę związane z zapewnieniem minimum 25% kosztów przedsięwzięcia, w szczególności brak zdolności kredytowej wnioskodawców lub możliwości zabezpieczenia spłaty,
- wysokie koszty jednostkowe inwestycji w odnawialne źródła energii.
Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie zaproponował zmienioną formułę III konkursu poprzez wprowadzenie promes udzielenia pożyczki po wstępnej ocenie wniosków. Z uwagi na liczne problemy wnioskodawców z terminowym dostarczeniem dokumentów uzupełniających do oceny ekologiczno-technicznej i finansowej czas ten został wydłużony w III konkursie do 12 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach może być wydłużony o kolejne 3 miesiące). Zmiana ta pozwoli wnioskodawcom na skompletowanie pełnej dokumentacji związanej z inwestycją oraz odpowiednie przygotowanie załączników do wniosku o dofinansowanie. Wnioskodawcy będą mogli sukcesywnie przesyłać skompletowaną dokumentację w dogodnym dla siebie czasie, co pozwoli na skrócenie czasu ostatecznego rozpatrzenia wniosku i szybsze zawarcie umowy z wnioskodawcą.
III konkurs został ogłoszony w dniu 30 lipca 2010 r. Nabór wniosków trwał od 6 grudnia 2010 r. do 7 stycznia 2011 r. Alokacja środków wynosiła 1260 mln zł ze względu na przesunięcie niewydatkowanej kwoty z I i II konkursu. Do NFOŚiGW wpłynęło 151 wniosków na łączną wnioskowaną kwotę pożyczki 3077,4 mln zł. Całkowity koszt przedsięwzięć zgłoszonych do dofinansowania to 5665 mln zł.
Listy rankingowe zamieszczone zostały zatwierdzone w dniu 7 lipca 2011 r. Promesy - na kwotę 1260 mln zł - zostały udzielone i wystawione dla 65 wnioskodawców dnia 7 lipca 2011 r.
Przedsięwzięcia z zakresu pozyskiwania energii z wód geotermalnych w ramach niniejszego programu są preferowane w ten sposób, iż posiadają własną klasę rodzajową z odrębną kwotą alokacji (wspólnie z elektrowniami wodnymi). W ramach I konkursu nie wpłynął żaden wniosek z zakresu geotermii, w II konkursie złożono jeden wniosek, który nie otrzymał dofinansowania z powodu niespełnienia kryteriów formalnomerytorycznych. W III konkursie złożono jeden wniosek i wniosek ten otrzymał promesę.
A2. ˝Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji - Część 2˝ wdrażany przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW)
Program priorytetowy - ˝Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji - Część 2˝ - powstał jako uzupełnienie części pierwszej, dając możliwość wsparcia finansowego projektów o mniejszej wartości (od 0,5 do 10 mln) i lokalnym charakterze inwestycji.
Zatwierdzenie programu było poprzedzone badaniami sondażowymi z wojewódzkimi funduszami, mającymi na celu określenie zapotrzebowania na tego rodzaju instrument wsparcia finansowego dla rozwoju OZE.
Budżet programu na lata 2009-2014 pierwotnie wynosił 560 mln zł, a obecnie po korekcie wynosi 320 mln zł.
Rodzaje projektów:
- wytwarzanie energii cieplnej przy użyciu biomasy (źródła rozproszone o mocy poniżej 20 MWt),
- wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu przy użyciu biomasy (źródła rozproszone o mocy poniżej 3 MWe),
- wytwarzanie energii elektrycznej i/lub ciepła z wykorzystaniem biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątków roślinnych i zwierzęcych,
- elektrownie wiatrowe o mocy poniżej 10 MWe,
- pozyskiwanie energii z wód geotermalnych,
- elektrownie wodne o mocy poniżej 5 MWe,
- wysokosprawna kogeneracja bez użycia biomasy,
- zastosowanie pomp ciepła w instalacjach grzewczych, technologicznych i przemysłowych,
- wytwarzanie energii elektrycznej w instalacjach fotowoltaicznych,
- wytwarzanie energii cieplnej w instalacjach solarnych.
Spośród szesnastu WFOŚiGW dziesięć złożyło wnioski o dofinansowanie i wszystkim w dniu 29 września 2009 r. udzielono promesy zawarcia umowy pożyczki.
Zgodnie z programem i warunkami promesy i programu priorytetowego wymagania dotyczyły rodzaju przedsięwzięć, wartości projektów, okresu finansowania, sposobu zabezpieczeń pożyczki na rzecz NFOŚiGW, wysokości oprocentowania i okresu karencji. W pozostałych kwestiach (np. kryteria wyboru, terminy ogłaszania konkursów itp.) wojewódzkie fundusz miały pełną suwerenność.
W wyniku wspólnych uzgodnień w odniesieniu do zgłoszeń WFOŚiGW zmniejszono koszt minimalny projektów z 1 mln zł do 0,5 mln zł, zaktualizowano podstawy prawne udzielenia dofinansowania, ujednolicono terminy realizacji programu oraz doprecyzowano zapisy w projekcie tzw. listy imiennej stanowiącej załącznik do wniosku o pożyczkę.
W dniu 30 marca 2010 r. Rada Nadzorcza NFOŚiGW zatwierdziła powyższe zmiany i dnia 2 kwietnia 2010 r. NFOŚiGW poinformował wojewódzkie fundusze, którym udzielono promes, że istnieje możliwość ogłaszania konkursów, a następnie składania wniosków o dofinansowanie do NFOŚiGW.
Na dzień dzisiejszy podpisano umowy z WFOŚiGW:
- w Białymstoku - na kwotę 6 485 000 zł,
- w Gdańsku - na kwotę 5 661 000 zł,
- w Toruniu - na kwotę 2 130 833 zł,
- we Wrocławiu - na kwotę 6 349 115 zł,
A3. ˝Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji - część 3˝ - dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych
NFOŚiGW przy współpracy z sektorem bankowym realizuje program 45-procentowych dopłat do kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych w budynkach mieszkalnych. Każdy, kto posiada prawo do dysponowania budynkiem oraz nie jest podłączony do sieci ciepłowniczej dla celów podgrzewania wody użytkowej, może skorzystać z tej oferty. NFOŚiGW zarezerwował 300 mln zł na wypłaty dotacji do umów kredytu zawieranych w latach 2010-2014. W ramach dwóch naborów przeprowadzonych w latach 2010-2011 podpisano umowy z 7 bankami. Pierwsze kredyty z dotacją zostały udzielone w sierpniu 2010 r. Zgodnie z przyjętym budżetem programu na lata 2010-2011 zaplanowano do wypłaty kwotę 85,7 mln zł, z czego dotychczas zrealizowano 85%. Pozostała kwota: 214,3 mln zł, będzie wypłacona w latach 2012-2015.
Dotychczas beneficjenci złożyli w bankach 14 909 wniosków na kredyt z dopłatą, a 11 409 klientom wypłacono już dopłatę w łącznej wysokości 72 688 tys. zł. Jednostkowy koszt dofinansowania dla 1 m2 kolektorów wyniósł 2,29 tys. zł przy maksymalnym zaplanowanym 2,5 tys. zł. Najczęściej beneficjenci instalują po trzy kolektory na budynek (średnia zamawiana powierzchnia kolektorów: 6,36 m2). Na zestaw kolektorowy średnio uzyskano dotacje w wysokości ponad 6,4 tys. zł (dla wspólnot mieszkaniowych: 52 tys. zł), przy średnim koszcie zakwalifikowanym do dofinansowania równym 14,3 tys. zł na zestaw (dla wspólnot mieszkaniowych: 115,5 tys. zł):
- wnioski złożone w bankach przez beneficjentów: 14 909 wniosków na kwotę kredytu 214 252 tys. zł i kwotę dotacji 96 413 tys. zł;
- zawarte umowy kredytu z dopłatą: 14 171 na kwotę kredytu 203 917 tys. zł i kwotę dotacji 91 763 tys. zł;
- wnioski o przekazanie dotacji złożone przez banki w NFOŚiGW: 12 913 na kwotę dotacji 82 924 tys. zł (w tym dla wspólnot mieszkaniowych: 15 na
kwotę dotacji: 779 tys. zł);
- przekazane dotacje: 11 409 instalacji na kwotę dotacji 72 688 tys. zł.
B. ˝System zielonych inwestycji Część 2 - biogazownie rolnicze˝
Budżet na lata 2010-2012 (wydatkowanie do XII 2013):
- dotacje: 200 mln zł;
- pożyczki preferencyjne: 300 mln zł.
Rodzaje projektów:
- obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego lub celem wprowadzenia biogazu do sieci gazowej;
- dotacja: do 30% kosztów kwalifikowanych.
- pożyczka: do 45% kosztów kwalifikowanych;
- minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia: 10 mln zł.
W ramach I konkursu wpłynęły 62 wnioski na łączną kwotę: dotacja - 371,67 mln zł; pożyczka - 572,88 mln zł. Na liście rankingowej znalazło się 11 wniosków. Łączna kwota przyznanej dotacji wyniosła 49,3 mln zł, pożyczek -63,5 mln zł.
Obecnie trwają negocjacje warunków umów.
C. ˝System zielonych inwestycji - Część 3 - elektrociepłownie i ciepłownie na biomasę˝
Budżet na lata 2010-2012 (wydatkowanie do XII 2013):
- dotacje - 50 mln zł;
- pożyczki preferencyjne - 75 mln zł.
Rodzaje projektów:
- budowa, rozbudowa lub przebudowa obiektów wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z zastosowaniem wyłącznie biomasy (źródła rozproszone do 20 MWt);
- dotacja: do 30% kosztów kwalifikowanych;
- pożyczka: do 45% kosztów kwalifikowanych.
Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia: 2 mln zł.
W ramach I konkursu wpłynęło 11 wniosków na łączną kwotę: dotacja - 59,18 mln zł; pożyczka - 75,88 mln zł. Na liście rankingowej znalazły się 3 wnioski. Łączna kwota przyznanej dotacji wyniosła 17,5 mln zł, pożyczek - 29,6 mln zł.
Obecnie trwają negocjacje warunków umów.
Wyrażam przekonanie, iż przedstawione wyjaśnienia stanowią wystarczającą odpowiedź na pytania zawarte w interpelacji złożonej przez pana posła Jana Szyszkę.
Z wyrazami szacunku
Sekretarz stanu
Mieczysław Kasprzak
Warszawa, dnia 13 grudnia 2011 r.