Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 6784

w sprawie budowania centrów edukacyjnych dla społeczności lokalnych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na zapytanie poseł Agnieszki Pomaskiej, przekazane pismem nr SPS-024-6784/14, z dnia 9 czerwca 2014 r., w sprawie budowy centrów edukacyjnych dla społeczności lokalnych, przedstawiam następujące informacje.

   Zadanie ˝Aktywizacja społeczności lokalnych i wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży˝, tzw. świetliki, zostało przewidziane do realizacji w ˝Planie rozwoju i konsolidacji finansów 2010-2011˝ i wynikało z rekomendacji Komitetu Stałego Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2010 r. Pragnę jednak podkreślić, iż rekomendacja Komitetu Stałego Rady Ministrów dla zadania została udzielona pod warunkiem zapewnienia środków na jego realizację przez ministra finansów.

   Ze względu na trudną sytuację budżetu państwa, wynikającą z konieczności obniżenia w sposób trwały i wiarygodny deficytu sektora finansów publicznych, oraz ze względu na inne zobowiązania budżetu państwa (szczególnie istotna była walka ze skutkami powodzi, jaka miała miejsce w 2010 r.), realizacja zadania nie została rozpoczęta. W tym kontekście nie bez znaczenia pozostają zmiany społeczno-gospodarcze zachodzące także na terenach wiejskich, jako docelowych miejsc lokalizacji tzw. świetlików - w tamtym okresie pojawiło się wiele wątpliwości dotyczących budowania w ramach zadania tylko nowych obiektów, tym bardziej że w związku z budowaniem i adaptowaniem lokali z różnych źródeł finansowania oraz ze względu na likwidację wielu szkół na terenach wiejskich gminy dysponowały (i nadal dysponują) zasobami lokalowymi, które mogłyby zostać przeznaczone na działania lokalne o charakterze społecznym. Dodatkowo przedstawiciele samorządów gminnych oraz organizacji pozarządowych podnosili kwestię finansowania tych placówek w przyszłości.

   Pragnę przy tym zwrócić uwagę, iż brak przeznaczenia środków z budżetu państwa na realizację tzw. świetlików nie oznacza, że zadania z tego zakresu nie były dotychczas lub nie będą w najbliższych latach podejmowane.

   W okresie 2007-2013 ze środków UE zarówno w ramach programów polityki spójności, jak i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich finansowanych było wiele inicjatyw mających na celu aktywizację społeczności lokalnych zamieszkujących obszary wiejskie. Projekty dotyczyły zarówno wsparcia infrastrukturalnego, jak i działań miękkich. Doświadczenia zdobyte w trakcie dyskusji i prac związanych z przygotowaniem tzw. świetlików są wykorzystywane w planowaniu interwencji, których zakres jest zbieżny z założeniami ww. zadania.

   Kwestia szeroko rozumianego włączenia społecznego jest jednym z priorytetów strategii ˝Europa 2020˝, dlatego aktywizacja społeczności lokalnych i inne działania, jakie zakładano w ramach tzw. świetlików będą istotnym przedmiotem wsparcia w okresie 2014-2020.

   Wsparcie indywidualnych odbiorców uwzględnione będzie w regionalnych programach operacyjnych zgodnie ze specyfiką potrzeb i problemów występujących w danym regionie.

   W celu zwiększenia wpływu inwestycji z funduszy na rynek pracy w perspektywie długofalowej rośnie znaczenie edukacji - przewiduje się m.in. realizację działań ukierunkowanych na wzrost upowszechnienia wychowania przedszkolnego, zwłaszcza zwiększenia udziału dzieci w wieku 3-4 lat w edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich oraz na obszarach miejskich, w których liczba placówek przedszkolnych jest niewystarczająca. Zakłada się również działania na rzecz podniesienia rezultatów nauczania w szkołach prowadzących kształcenie ogólne - istotnym elementem interwencji będzie wsparcie szkół osiągających najniższe wyniki edukacyjne, by zwiększać szanse dzieci ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na nadrobienie zaległości w umiejętnościach społecznych i uczenia się, tak aby miały one równy start. Na zwiększenie jakości nauczania i wychowania mają wpłynąć działania związane z doposażeniem bazy dydaktycznej szkół w sprzęt i pomoce naukowe.

   Wsparcie będzie również przeznaczone na tworzenie i funkcjonowanie podmiotów opieki nad dzieckiem do lat 3, w tym żłobków (m.in. przyzakładowych), klubów dziecięcych, oddziałów żłobkowych, oraz działania na rzecz zwiększania liczby miejsc w istniejących instytucjach (realizowane będą przedsięwzięcia dotyczące wyposażenia, dostosowania, adaptacji lub modernizacji infrastruktury niezbędnej do świadczenia tych usług, a w uzasadnionych przypadkach również budowy nowych obiektów).

   Wśród priorytetów wsparcia znajduje się również aktywne włączenie osób, które z różnych powodów są narażone na ryzyko wykluczenia społecznego, np. mieszkańcy ubogich obszarów dotkniętych rosnącymi różnicami terytorialnymi. W ramach wspierania włączenia społecznego i walki z ubóstwem na poziomie regionalnym będą realizowane działania zmierzające do niwelowania zjawiska wykluczenia społecznego w ramach aktywnej integracji osób i grup wykluczonych, w szczególności poprzez aktywizację społeczno-zawodową. Podejmowane działania mają uwzględniać regionalną strukturę ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz być zgodne z regionalnymi kierunkami rozwoju. Przewidywana interwencja powinna integrować usługi różnych służb publicznych i organizacji obywatelskich na rzecz włączenia społecznego i walki z ubóstwem. W ramach przedsięwzięć wspierany będzie także rozwój sektora ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorczości społecznej, z uwzględnieniem usług animacyjnych, inkubacyjnych i ukierunkowanych na istniejące przedsiębiorstwa społeczne.

   Preferencyjnie będą traktowane przedsięwzięcia mające na celu powstawanie i rozwój środowiskowych form opieki nad dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, osobami mającymi problemy ze zdrowiem psychicznym, osobami starszymi, osobami wykluczonymi społecznie bądź zagrożonymi wykluczeniem społecznym, a także usługi społeczne i zdrowotne świadczone w ramach działalności podmiotów ekonomii społecznej.

   Preferencyjnie będą traktowane przedsięwzięcia mające na celu powstawanie i rozwój środowiskowych form opieki nad dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, osobami mającymi problemy ze zdrowiem psychicznym, osobami starszymi, osobami wykluczonymi społecznie bądź zagrożonymi wykluczeniem społecznym, a także usługi społeczne i zdrowotne świadczone w ramach działalności podmiotów ekonomii społecznej.

   W regionalnych programach operacyjnych 2014-2020 możliwe będzie również uwzględnienie usług bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego. Wsparcie funduszy strukturalnych w tym zakresie nie będzie jednak polegało na rozbudowie systemu świadczenia usług bezpłatnego poradnictwa, lecz zostanie skierowane do określonej grupy osób, które dotknięte są ubóstwem i wykluczeniem społecznym, a dla których możliwość uzyskania bezpłatnej porady prawnej stwarza szansę na aktywizację społeczno-zawodową.

   Jednocześnie informuję, iż projekty programów operacyjnych na lata 2014-2020 znajdują się w fazie negocjacji i wydaniu przez KE decyzji przyjmujących programy.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Marceli Niezgoda

   Warszawa, dnia 4 lipca 2014 r.