Odpowiedź na interpelację nr 3718

w sprawie funkcjonowania Polskiego Związku Działkowców i ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa Kazimierz Smoliński

Warszawa, 04-07-2016

Szanowny Panie Marszałku,

na wstępie należy zaznaczyć, że wprowadzona w dniu 19 stycznia 2014 r. ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40, z późn. zm.), zwana dalej: „ustawą o rod”, miała na celu realizację zaleceń wynikających z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. akt K 8/10. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego nieobowiązująca już ustawa z dnia z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419, ze zm.) utrwalała wyłączność organizacji Polski Związek Działkowców, zmuszając tym samym podmioty dążące do uzyskania użytkowania rodzinnego ogrodu działkowego do członkowstwa w tej organizacji i utrzymywała w ten sposób monopol w prowadzeniu rodzinnych ogrodów działkowych.

Przyjęte przez parlament rozwiązania przewidywały, że z dniem 19 stycznia 2014 r. organizacja społeczna Polski Związek Działkowców stała się stowarzyszeniem ogrodowym. Stowarzyszenie ogrodowe – Polski Związek Działkowców (dalej: „PZD”) przejęło prawa i obowiązki, w tym zobowiązania i należności, organizacji Polski Związek Działkowców. W celu zapewnienia obywatelom wolności zrzeszania się wprowadzono możliwość wyodrębniania nowych stowarzyszeń ogrodowych z PZD. Zgodnie z art. 69 ustawy o rod działkowcy mogli do dnia 19 stycznia 2015 r. podjąć decyzję, czy pozostaną członkami PZD, czy wyodrębnią rodzinny ogród działkowy i powołają nowe stowarzyszenie, które przejmie prowadzenie ogrodu. Decyzja powyższa, w formie uchwały o wyodrębnieniu, mogła zostać podjęta bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby działkowców korzystających z działek położonych na terenie rodzinnego ogrodu działkowego na zebraniach, do których zwołania zostały zobowiązane zarządy rodzinnych ogrodów działkowych. W przypadku niepodjęcia uchwały o wyodrębnieniu albo pozostawieniu rodzinnego ogrodu działkowego, jako jednostki organizacyjnej, PZD zobowiązane było do zorganizowania drugiego zebrania, na którym uchwałę podejmowano w obecności 3/10 liczby działkowców, korzystających z działek położonych na terenie ROD. W myśl art. 74 ust. 4 ustawy o rod działkowcy nadal mają możliwość wystąpienia ze struktur PZD, o ile upłynęło co najmniej 24 miesiące od dnia ostatniego zebrania, którego celem było rozstrzygnięcie o wystąpieniu ze stowarzyszenia PZD. Zgodnie z art. 73 ust. 3 ustawy o rod nowo powołane stowarzyszenie staje się następcą prawnym PZD, w zakresie praw i obowiązków terenowej jednostki organizacyjnej, której dotyczyła uchwała o wyodrębnieniu rodzinnego ogrodu działkowego. Działkowcy mogą zatem powoływać nowe stowarzyszenia ogrodowe, niezależne od PZD. Wprowadzenie następstwa prawnego organizacji Polski Związek Działkowców w tej formie wynikało z konieczności zapewnienia płynnego funkcjonowania rodzinnych ogrodów działkowych. Ustawodawca nie chciał dopuścić do sytuacji, aby rodzinne ogrody działkowe pozostały bez jakiegokolwiek zarządu.

Odnosząc się natomiast do zasygnalizowanych w przedmiotowym wystąpieniu trudności dotyczących uciążliwego charakteru procedury wyodrębniania stowarzyszeń ogrodowych ze struktur PZD, należy zauważyć, że procedury, które zostały przyjęte przez ustawodawcę wymagają wprawdzie od działkowców samoorganizowania się i zgodnej współpracy, jednak zapewniają tym samym zachowanie spójności ogrodu działkowego, który stanowi samodzielny, wydzielony obszar gruntu i z tego względu powinien być zarządzany przez jedno stowarzyszenie ogrodowe wybrane przez większość działkowców danego ogrodu. Konieczne jest zatem zachowanie obowiązujących zasad organizowania zebrań w sprawie wyodrębniania rodzinnych ogrodów działkowych ze struktur PZD.

W zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń ogrodowych należy wskazać, że Minister Infrastruktury i Budownictwa nie posiada kompetencji do kontroli stowarzyszeń ogrodowych. Zasady nadzoru nad tymi podmiotami określają przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1393, z późn. zm.). Stosownie do art. 8 ust. 5 pkt 2 ww. ustawy nadzór nad działalnością stowarzyszeń należy do starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia. W myśl art. 27 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, w przypadku gdy stowarzyszenie składa się z jednostek terenowych, wówczas nadzór sprawowany jest przez organ określony w art. 8 ust. 5 pkt 2 tej ustawy, właściwy ze względu na siedzibę terenowej jednostki organizacyjnej. Rozdział 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach reguluje zagadnienia związane z prowadzeniem nadzoru. W ramach nadzoru organy właściwe do jego sprawowania mogą żądać od zarządu stowarzyszenia dostarczenia odpisów uchwał walnego zgromadzenia członków, a od władz stowarzyszenia - udzielenia niezbędnych wyjaśnień. Wyjaśnienia mogą dotyczyć odpowiedzi na pytania związane z działalnością stowarzyszenia.

Należy podkreślić, że w art. 73 ust. 3 ustawy o rod ustawodawca bezwarunkowo przesądził o następstwie prawnym nowego stowarzyszenia w stosunku do majątku (praw, środków finansowych, zobowiązań) rodzinnego ogrodu działkowego, którego dotyczy uchwała o wyodrębnieniu. Ponieważ przepisy określają sposób rozliczenia pomiędzy PZD a ogrodem podlegającym wyodrębnieniu ze struktur PZD, zgodność podjętych czynności w tym zakresie może być przedmiotem kontroli. Jak wynika z art. 28 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach w przypadku stwierdzenia przez organ nadzorujący, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu, w tym dotyczące sposobów uzyskiwania środków finansowych, czy ustanawiania składek członkowskich, organ ten dysponując szeregiem środków zaradczych, może m. in. zgłosić nieprawidłowości do sądu. W przypadku gdy przedstawione spostrzeżenia zostaną uznane za zasadne, do kompetencji sądu należy zastosowanie odpowiednich środków w stosunku do stowarzyszenia, wymienionych w art. 29 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, od upomnienia władz do rozwiązania stowarzyszenia. Czynności te mogą być również podjęte przez sąd na wniosek prokuratora. Przepisy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach nie przewidują obowiązku okresowego badania działalności stowarzyszenia. Badanie takie może być przeprowadzone zawsze, a wiadomość o ewentualnych nieprawidłowościach może pochodzić z dowolnego źródła. Resort w odpowiedzi na skargi działkowców udziela informacji na temat obowiązujących przepisów oraz możliwych kierunków działań w tym zakresie.

Wstępna analiza ewentualnej możliwości wprowadzenia zmian do ustawy o rod wykazuje, iż obowiązujące obecnie przepisy umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie i zarządzanie rodzinnych ogrodów działkowych.
W ustawie przewidziano ponadto sposób postępowania w przypadku podejrzeń o działanie stowarzyszeń ogrodowych niezgodnie z prawem, poprzez odesłanie do właściwych przepisów ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. W związku z powyższym w opinii resortu infrastruktury i budownictwa omawiane zagadnienia aktualnie nie wymagają podjęcia inicjatywy legislacyjnej.

Z wyrazami szacunku,

Kazimierz Smoliński

Sekretarz Stanu