74. rocznica śmierci Henryka Sławika

Mijają 74 lata od śmierci Henryka Sławika - dziennikarza, powstańca śląskiego, działacza PPS. Dokładnie 23 sierpnia 1944 r. został on zamordowany w KL Mauthausen. Podczas II wojny światowej przebywał na Węgrzech, gdzie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi, angażując się w pomoc uchodźcom i internowanym żołnierzom. We współpracy m.in. z Józsefem Antallem i prymasem kardynałem Jusztiniánem Serédim stworzył w Vacu sierociniec, oficjalnie - Dom Sierot Polskich Oficerów. Uważa się, że Sławik uratował życie prawie 30 000 Polaków, wśród których było ok. 5 000 Żydów.

8 listopada 2016 r. w Warszawie odsłonięto pomnik bohaterów trzech narodów: polskiego, węgierskiego i żydowskiego - Henryka Sławika i Józsefa Antalla seniora. Wówczas Marszałek Sejmu wspominając Henryka Sławika powiedział: - Kiedy my, Polacy, mówimy o II wojnie światowej i latach powojennych, jesteśmy szczególnie dumni z cichociemnych: żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, sił specjalnych, o których nikt głośno nie mówił. To byli prawdziwi bohaterowie, po prostu patrioci. I takim patriotą był Henryk Sławik, przez dziesiątki lat skazany na zapomnienie, nie był wspominany nawet na rodzimym Górnym Śląsku, o którego wolność walczył.

Z kolei 26 czerwca 2017 r. Marek Kuchciński wraz z przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövérem odsłonili pomnik-ławeczkę na placu Gyoergya Goldmanna nad Dunajem. Pomnik przedstawia dwóch siedzących i rozmawiających bohaterów, którzy w ten sposób przygotowywali pomoc dla uciekających przed śmiercią obywateli Polski, przybywających na Węgry. W uroczystościach udział wzięli polscy parlamentarzyści, przedstawiciele władz Budapesztu i wysocy rangą urzędnicy obu państw oraz miejscowa Polonia. Marszałek Kuchciński powiedział wtedy: - To dwaj wielcy bohaterowie i dwaj wielcy sprawiedliwi. Teraz przekazujemy ich w opiekę władzom Budapesztu i węgierskiej Polonii.

Projekt budowy monumentów został zainicjowany przez społeczny Komitet Budowy w Warszawie i Budapeszcie Pomnika-Ławeczki Henryka Sławika i Józsefa Antalla. Współprzewodniczący Komitetu to były ambasador RP na Węgrzech i wiceprezes Stowarzyszenia Henryk Sławik Pamięć i Dzieło - Grzegorz Łubczyk.

***

Henryk Sławik (1894 - 1944) był działaczem politycznym i społecznym, uczestnikiem Powstań Śląskich oraz wieloletnim redaktorem naczelnym „Gazety Robotniczej”. We wrześniu 1939 r. trafił na Węgry. Został prezesem Komitetu Obywatelskiego do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami. Dzięki współpracy z Józsefem Antallem seniorem (1896 - 1974), pełnomocnikiem rządu Królestwa Węgier ds. Uchodźców Wojennych, uratowano około 5 tys. Polaków narodowości żydowskiej. Sławik został aresztowany przez gestapo w 1944 roku. Torturowany podczas śledztwa nie wydał swojego węgierskiego towarzysza, co uratowało Antallowi życie. Polak zginął w obozie zakłady Mauthausen-Gusen. József Antall senior był nazywany przez polskich uchodźców „Ojczulkiem Polaków”. Szczególną troskę wykazał w stosunku do polskiej młodzieży tworząc dla nich szkoły. Wraz z Sławikiem założył „Sierociniec Dzieci Polskich Oficerów”, w którym ukrywano żydowskie dzieci.