Odpowiedź na interpelację nr 14795

w sprawie łączenia okresów składkowych ZUS i KRUS

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marcin Zieleniecki

Warszawa, 05-09-2017

Szanowny Panie Marszałku,

od początku istnienia systemu ubezpieczenia społecznego rolników, a więc od 1977 r. aż do roku 1989, istniał obowiązek podwójnego ubezpieczenia dla rolników „dwuzawodowców” tj. dla osób, które pracę na roli łączyły z zatrudnieniem poza rolnictwem. W związku z podwójnym ubezpieczeniem istniała możliwość pobierania świadczeń emerytalno-rentowych zarówno z powszechnego, jak i rolniczego systemu ubezpieczenia społecznego. W razie nabycia prawa do dwóch ww. świadczeń uprawnionemu wypłacano 1,5 świadczenia – świadczenie korzystniejsze w całości, a drugie w połowie.

Na podstawie ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r., Nr 10, poz. 53), zniesiono zarówno obowiązek podwójnego ubezpieczenia dla rolników „dwuzawodowców”, jak i możliwość pobierania dwóch świadczeń emerytalno-rentowych i wprowadzono rozwiązanie polegające na wzajemnym zaliczaniu okresów ubezpieczenia do uprawnień emerytalno-rentowych. Dodatkowo umożliwiono pobieranie tylko jednego świadczenia emerytalnego: albo z powszechnego albo z rolniczego systemu ubezpieczenia społecznego.

Obecnie obowiązujący stan prawny reguluje sytuację osób, które zmieniały rodzaj działalności zarobkowej, a w związku z tym były objęte różnymi systemami ubezpieczenia. Inne reguły obowiązują jednak osoby urodzone po 1948 r., a inne urodzone przed 1949 r., co wynika z reformy systemowej ubezpieczenia emerytalnego wprowadzonej w 1999 r.

Rozwiązanie polegające na wzajemnym zaliczaniu okresów ubezpieczenia do uprawnień emerytalno-rentowych jest uregulowane zarówno w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383), która reguluje zagadnienia związane z powszechnym systemem emerytalnym, jak i w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 277 ze zm.), regulującej zagadnienie emerytur rolniczych.

W systemie rolniczym, dla osób urodzonych przed 1949 r. kwestia zaliczania okresów składkowych w FUS została uregulowana w art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z przytoczonym przepisem do okresów ubezpieczenia niezbędnych do przyznania emerytury rolniczej (z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego) zalicza się m.in. okresy od których zależy prawo do emerytury powszechnej (czyli wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych), pod warunkiem, że okresy te nie zostały wcześniej zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Z kolei w myśl art. 33 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w razie zbiegu prawa do emerytury z rolniczego i powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie.

W systemie powszechnym, dla osób urodzonych przed 1949 r. kwestię uwzględniania okresów pracy rolniczej przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy reguluje art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten zezwala na uwzględnienie okresów pracy rolniczej, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu niezbędnego do uzyskania prawa do emerytury, w przypadku, gdy okresy składkowe i nieskładkowe niezbędne do przyznania świadczenia są krótsze od wymaganego okresu, oraz nie zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury rolniczej. Do okresów tych zalicza się: okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki, a także przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia oraz przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

Przedstawione wyżej rozwiązania mają na celu uwzględnienie w wysokości świadczenia wypłacanego osobom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. faktu opłacania składek na dwa rodzaje ubezpieczenia przez osoby zatrudnione na roli oraz pracujące poza rolnictwem.

Natomiast w przypadku osób ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. wprowadzono zasadę całkowitej odrębności ubezpieczeń. Oznacza to, że zgodnie z art. 33 ust. 2a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, osoby ubezpieczone, urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r., uprawnione jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury powszechnej mają prawo pobierania obu świadczeń.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są prowadzone prace zmierzające do zmiany obowiązujących w tej materii rozwiązań.

Łączę wyrazy szacunku