Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży, obradująca pod przewodnictwem posła Rafała Grupińskiego (PO), przewodniczącego Komisji, rozpatrzyła:
– sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1287).
W posiedzeniu udział wzięli: Piotr Dardziński podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz ze współpracownikami, Marek Kuciński zastępca dyrektora Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwa Zdrowia, Alicja Adamczyk prezes Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wraz ze współpracownikami, Marcin Pałys członek Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Katarzyna Kryszczuk członek zarządu Krajowej Reprezentacji Doktorantów, Marek Kisilowski członek Prezydium Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność”.
W posiedzeniu udział wzięli pracownicy Kancelarii Sejmu: Ewa Muszyńska, Mariusz Pawełczyk, Elżbieta Wojciechowska – z sekretariatu Komisji w Biurze Komisji Sejmowych; Maria Iwaszkiewicz, Aleksandra Wolna-Bek – legislatorzy z Biura Legislacyjnego.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Proszę państwa, i tak mamy małe opóźnienie, więc zaczynamy. Witam wszystkich państwa, którzy przybyli punktualnie.
Otwieram posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.
Stwierdzam kworum.
Witam pana ministra Piotra Dardzińskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz pozostałych gości i posłów, a także pana rektora.
Porządek dzienny posiedzenia obejmuje rozpatrzenie sprawozdania podkomisji nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1287). Czy są uwagi do porządku? Nie słyszę. Dziękuję. Stwierdzam, że Komisja przyjęła porządek dzienny.
W takim razie przystępujemy do jego realizacji. Proszę pana profesora posła Włodzimierza Bernackiego o przedstawienie sprawozdania podkomisji.
Poseł Włodzimierz Bernacki (PiS):
Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, podkomisja nadzwyczajna po rozpatrzeniu na posiedzeniu w dniu 4 kwietnia 2017 roku rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1287) pragnie przedstawić sprawozdanie o projekcie ustawy w formie tekstu jednolitego. Sprawozdanie podkomisji państwo otrzymali.
W trakcie posiedzenia podkomisji zostało zgłoszonych dwadzieścia poprawek, w tym pięć poprawek merytorycznych. Poprawki te w dużej części dotyczyły art. 1 nowelizacji ustawy. Pierwsza zmiana, która została zaproponowana, dotyczyła nowej definicji rozprawy doktorskiej. Wiązała się ze zmianą art. 13 ust. 1 i 3. W trakcie przygotowywania sprawozdania doszło do pewnego nieporozumienia. Kiedy sięgną państwo do tekstu sprawozdania, zauważą państwo, że art. 13 ust. 1 został rozbity na trzy części. Mamy tutaj wskazanie: „Rozprawa doktorska, przygotowana pod opieką promotora albo pod opieką promotora i promotora pomocniczego, powinna stanowić:
1) oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub
2) oryginalne rozwiązanie problemu w oparciu o opracowanie projektowe, konstrukcyjne, technologiczne, lub
3) oryginalne dokonanie artystyczne”.
Zmiana, która została uwidoczniona w sprawozdaniu została przez legislatorów wprowadzona wbrew intencjom wnioskodawców. Stąd sugerujemy, żeby w dalszym procedowaniu powrócono do propozycji, która została złożona i przegłosowana w trakcie posiedzenia podkomisji, a w której nie mamy do czynienia z rozbiciem na trzy obszary, trzy sfery, trzy dziedziny. Oczywiście są to nazwy zastosowane wyłącznie przeze mnie. Nie odnoszą się ani do dziedzin, ani do dyscyplin w rozumieniu rozporządzenia.
A zatem proponujemy, żeby powrócić do propozycji, która pojawiła się we wniosku. Przeczytam ją: „Rozprawa doktorska, przygotowana pod opieką promotora albo pod opieką promotora i promotora pomocniczego, powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub oryginalne rozwiązanie problemu w oparciu o opracowanie projektowe, konstrukcyjne, technologiczne, lub oryginalne dokonanie artystyczne, oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub artystycznej oraz umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej”. Pierwsza poprawka, która została wprowadzona w trakcie posiedzenia podkomisji, właśnie tak powinna wyglądać.
Druga poprawka, która została przyjęta przez podkomisję, dotyczy skreślenia pkt 2. Przypomnę, że zmiana nr 2 zawarta w projekcie nowelizacji dotyczyła promotora pomocniczego. Wniosek, który został złożony na posiedzeniu podkomisji przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość, dotyczył rezygnacji z nowej definicji promotora pomocniczego, chociażby z tego względu, że w art. 20 ust. 7 już jest definicja promotora pomocniczego. Stąd wydaje się, że wprowadzenie nowego rodzaju promotora pomocniczego jest czymś zupełnie zbytecznym.
Podobnie jest w przypadku kolejnej zmiany oraz poprawki, która została przyjęta na posiedzeniu podkomisji. Dotyczy ona zmiany nr 3 w art. 1. Chodziło o propozycję wprowadzenia nowego rozumienia sposobu zatrudnienia na stanowisku samodzielnego pracownika naukowego osoby ze stopniem doktora. Podkomisja uznała, że istnienie art. 21a jest wystarczające, jeżeli chodzi o możliwość zatrudnienie na stanowisku samodzielnego pracownika naukowego osoby ze stopniem doktora. Nie trzeba tworzyć, kreować w tym względzie nowej jakości.
W związku z wykreśleniem zmiany nr 3 w art. 1 w konsekwencji doszło do zmiany w art. 4 pkt 6. Przepis ust. 3m otrzymał nowe brzmienie. Przeczytam je: „Kształcenie uczestnika studiów doktoranckich biorącego udział w programie, o którym mowa w ust. 3f, odbywa się we współpracy z zatrudniającym go przedsiębiorcą albo innym zatrudniającym go podmiotem, który wskazuje spośród swoich pracowników kandydata na opiekuna pomocniczego”. W konsekwencji wcześniejszej poprawki została skreślona druga część, w której była mowa o promotorze pomocniczym w rozumieniu, jakie było zaproponowana w zmianie nr 2 w art. 1 projektu nowelizacji.
Czwarta zmiana o charakterze merytorycznym dotyczy art. 8 określającego termin wejścia w życie ustawy. Zgodnie z nową propozycją brzmienie art. 8 jest następujące: „Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia”.
Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, poprawki merytoryczne, na które wskazałem, mają charakter korekcyjny, poprawiający. Nie utrudniają wprowadzenia nowej jakości, jeżeli chodzi o szkolnictwo wyższe. Chodzi o możliwość realizowania studiów doktoranckich w ramach tzw. doktoratu wdrożeniowego. Poprawki te nie uniemożliwiają sięgnięcia po środki, które są w dyspozycji nie tylko ministerstwa, ale także Unii Europejskiej. Dziękuję, panie przewodniczący, za możliwość przedstawienia sprawozdania.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Bardzo dziękuję za wyczerpujące przedstawienie pracy podkomisji.
W takim razie przystępujemy do rozpatrzenia projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.
Czy są uwagi do tytułu? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła tytuł.
Art. 1. Zmiana nr 1. Czy są uwagi? Biuro Legislacyjne.
Legislator Aleksandra Wolna-Bek:
Szanowni państwo, Biuro Legislacyjne proponuje przyjąć zmianę nr 1 w takim kształcie, w jakim przeczytał ją pan przewodniczący. Zmiana owa została zapisana w formie punktów, natomiast wolą pana posła było, żeby było to zapisane ciągiem. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
À propos ciągu, czy akceptuje pani przecinek przed drugim „lub”?
Legislator Aleksandra Wolna-Bek:
Tak, językowo jest to właściwe, żeby przed tym samym spójnikiem użytym po raz drugi postawić przecinek.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Jest to możliwe, ale nie jest konieczne. Dobrze, trudno.
Czy są inne uwagi do owego punktu? Pan poseł Kornel Morawiecki.
Poseł Kornel Morawiecki (WiS):
Uwaga do pkt 3.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Na razie jesteśmy przy art. 1 zmianie nr 1.
Poseł Kornel Morawiecki (WiS):
Art. 1 pkt 3. Tak?
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Pkt 1.
Poseł Kornel Morawiecki (WiS):
Tak, tak. Jest tutaj taki dopisek, że praca doktorska ma wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub artystycznej oraz umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej. Jeżeli ktoś poda oryginalne rozwiązanie problemu naukowego, to właściwie dodatek ten jest niepotrzebny. Praca doktorska to praca doktorska. To egzamin doktorski bada teoretyczne doświadczenie. Jeżeli ktoś poda oryginalne rozwiązanie problemu albo oryginalne rozwiązanie problemu w oparciu o opracowanie projektowe, to dodatek dotyczący wiedzy teoretycznej jest zupełnie niepotrzebny.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Dziękuję bardzo. Drogi Kornelu, wydaje mi się, że jednak zawsze warto jest sprawdzić, czy jest to na podstawie własnej wiedzy czy przeniosło się cudzy produkt jako temat rozprawy.
Czy są jakieś inne uwagi? Bardzo proszę, pan poseł Bernacki.
Poseł Włodzimierz Bernacki (PiS):
Panie przewodniczący, tylko jedno zdanie. Podzielając, że tak powiem, potoczne zdefiniowanie doktoratu, podzielam też pogląd pana posła. Natomiast spoglądając na to z punktu widzenia ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym doprecyzowanie, iż rozprawa doktorska powinna być dowodem na posiadanie przez tego, kto przygotował tę rozprawę, ogólnej wiedzy teoretycznej, jest czymś zrozumiałym. W kontekście całej ustawy przepis musi brzmieć właśnie w ten oto sposób. Zresztą funkcjonuje on nie tylko w naszych rozwiązaniach prawnych, ale również w innych. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Dziękuję bardzo. Czy Komisja przyjmuje zmianę nr 1 w art. 1? Tak.
Co w takim razie ze zmianą nr 2? Czy są uwagi do zmiany nr 2? Została skreślona.
Zmiana nr 3 została skreślona. Nie ma.
Zmiana nr 4. Bardzo proszę, pani poseł Szmidt.
Poseł Joanna Szmidt (N):
Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, klub Nowoczesna zgłasza poprawkę do zmiany nr 4. Przepis art. 33 ust. 3 otrzymuje brzmienie: „Przewodniczącego Centralnej Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Centralną Komisję z grona jej członków w terminie trzydziestu dni od daty przedstawienia kandydatur”. Jest to poprawka, którą zgłaszałam również na posiedzeniu podkomisji. Apeluję o przyjęcie owej poprawki. Chodzi o to, żeby przewodniczący centralnej komisji był wskazywany przez jej członków, a premier dokonywał wyboru spośród dwóch wybranych kandydatów. Termin trzydziestu dni wzoruję na propozycji ministerstwa, które również wskazuje termin trzydziestu dni na wybór przewodniczącego. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Rozumiem, że poprawkę tę trzeba rozpatrywać łącznie z drugą poprawką.
Poseł Joanna Szmidt (N):
Tak, łącznie z art. 5.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Łącznie ze skreśleniem art. 5. Dobrze. Czy jest sprzeciw wobec poprawki? Jest sprzeciw. W takim razie głosujemy. Proszę bardzo.
Kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez panią poseł Szmidt? Przepraszam, zapomniałem zapytać pana ministra o zdanie w tej sprawie. Kto jest przeciwny? Kto się wstrzymał? Proszę o podanie wyniku.
Sekretarz Komisji Mariusz Pawełczyk:
12 głosów za, 18 przeciwnych, 1 osoba wstrzymała się od głosu.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Dla protokolarnej wierności poglądom, panie ministrze, jaki jest stosunek ministerstwa?
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Piotr Dardziński:
Odrzucamy tę poprawkę.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Zgodnie z większością. Zakończyliśmy omawianie art. 1.
Art. 2. Czy są jakieś uwagi? Nie ma. Przyjęty.
Art. 3. Zmiana nr 1. Nie ma. Zmiana nr 2 przyjęta. Zmiana nr 3 przyjęta. Zmiana nr 4 przyjęta.
Art. 4. Zmiana nr 1. Nie widzę uwag. Zmiana nr 2. Panie ministrze, jakiś problem? Art. 4. Zmiana nr 1. Zmiana nr 2. Zmiana nr 3. Nie widzę. Zmiana nr 4 przyjęta. Zmiana nr 5 przyjęta. Zmiana nr 5a. Zmiana nr 6. Proszę, panie ministrze.
Podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński:
Szanowny panie przewodniczący, szanowni państwo, mamy uwagę do zmiany nr 6. Poproszę, żeby kwestię tę zreferował pan naczelnik, ponieważ jest to dosyć szczegółowa sprawa. Bardzo proszę, panie naczelniku.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Proszę bardzo.
Naczelnik Wydziału Analiz i Strategii w Departamencie Nauki MNiSW Bartłomiej Banaszak:
Szanowni państwo, Bartłomiej Banaszak, naczelnik Wydziału Analiz i Strategii.
W konsekwencji usunięcia zmiany nr 2 w art. 1 został też usunięty proponowany w projekcie rządowym ust. 7a, który definiował alternatywne kwalifikacje dla promotora pomocniczego. W ust. 3n, do którego odnosi się art. 4, chodzi o ustawę o zasadach finansowania nauki. Z usuniętym artykułem związane były kwalifikacje dla opiekuna pomocniczego. Po usunięciu zmiany nr 2 nagle okazało się, że opiekun pomocniczy ma bardzo zawężony katalog kwalifikacji. Zasadniczo musi być doktorem w danej dyscyplinie, co w kontekście możliwości przedsiębiorstw, jak też roli opiekuna pomocniczego w tym momencie nie jest racjonalne. Dlatego proponujemy następujące brzmienie ust. 3n, które de facto jest oparte na tych kwalifikacjach, które wcześniej miały przysługiwać promotorowi pomocniczemu.
Odczytam naszą propozycję: „Opiekunem pomocniczym, który pełni istotną funkcję w sprawowaniu opieki nad uczestnikiem studiów doktoranckich biorącym udział w programie, o którym mowa w ust. 3f, w całym okresie studiów doktoranckich, może być osoba posiadająca stopień naukowy doktora lub co najmniej pięcioletnie doświadczenie w prowadzeniu działalności badawczo-rozwojowej lub znaczące osiągnięcia w zakresie opracowania i wdrożenia w sferze gospodarczej lub społecznej oryginalnego rozwiązania projektowego, konstrukcyjnego, technologicznego lub artystycznego, o ponadlokalnym zakresie oraz trwałym i uniwersalnym charakterze”. Pragnę tylko podkreślić, że nie jest to nowe sformułowanie. Jest to sformułowanie, które znajdowało się w usuniętym ust. 7a ustawy o stopniach. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Dziękuję. Czy ktoś chciałby zabrać głos w tej sprawie? Czy ktoś przejmuje poprawkę? Bardzo proszę, panie przewodniczący.
Poseł Włodzimierz Bernacki (PiS):
Przejmę poprawkę z wyraźnym zaznaczeniem, że przepis, który został odczytany przez pana naczelnika – trzeba to jednoznacznie powiedzieć – odnosi się nie, jak to było wcześniej, do promotora pomocniczego, ale w tym wypadku odnosi się tylko i wyłącznie do opiekuna pomocniczego, który z punktu widzenia realizacji doktoratu wdrożeniowego jest niezbędny jako ten, który będzie łączył z jednej strony radę uprawnioną do nadawania stopnia doktora z instytucją, z przedsiębiorstwem realizującym w wymiarze praktycznym wsparcie dla doktoranta wykonującego program doktoratu wdrożeniowego. Stąd przejmuję poprawkę. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Poprawka jest ze wszech miar słuszna. Pan poseł Brynkus, proszę bardzo.
Poseł Józef Brynkus (Kukiz15):
Mam pytanie. Proszę państwa, rola opiekuna pomocniczego polega na tym, że będzie pomagał przy wdrożeniu jakiegoś oryginalnego rozwiązania. Jednostką, instytucją, która będzie go wyznaczać, będzie przedsiębiorstwo pracujące w otoczeniu społeczno-gospodarczym. Czy zmiana, którą państwo chcą wprowadzić nie jest w jakiś sposób sprzeczna z ust. 3m? Jest tam określone, że wyznacza go instytucja, jednostka, w której zatrudniony jest doktorant. Dziękuję.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Ciekawe pytanie. Proszę, panie ministrze.
Podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński:
Kandydata na opiekuna przedstawia pracodawca, natomiast wyznacza go rada, czyli uczelnia.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Dziękuję bardzo.
Podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński:
Wynika to z przepisów ogólnych.
Poseł Józef Brynkus (Kukiz15):
W przepisach ogólnych nie ma takiej instytucji.
Podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński:
Panie pośle, w rozporządzeniu o studiach doktoranckich będzie wskazane, w jakim trybie jest wyznaczany opiekun wdrożeniowy. Do ustawy będzie jeszcze rozporządzenie, które będzie określało szczegółowe kwestie.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Bardzo proszę, panie rektorze.
Członek Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich Marcin Pałys:
Szanowni państwo, prawdę mówiąc, zastanawiam się, czy tak dokładne definiowanie kompetencji opiekuna pomocniczego na poziomie ustawy jest niezbędne. Jest to jednak tylko opiekun pomocniczy. Nie jest to promotor pomocniczy. Wydaje mi się, że z pełnieniem owej funkcji nie wiążą się żadne dalsze uprawnienia. W związku jest pytanie, czy jest sens uszczegółowiać tak bardzo wymagania.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Właśnie. W takim razie skoro są wątpliwości, będziemy głosować tę zmianę. Jeszcze pan minister. Bardzo proszę.
Podsekretarz stanu w MNiSW Piotr Dardziński:
Panie przewodniczący, szanowny panie rektorze, zgadzamy się z tym, że nie należy tego definiować wąsko, dlatego zaproponowana przez nas propozycja jest wariantywna, obejmuje kilka możliwości. Jednakże w ustawie musi być zdefiniowane kto to może być. Nie możemy pozostawić owej kwestii otwartej, gdyż będziemy mieli kłopot, żeby móc wytypować takie osoby. Propozycja obejmuje albo stopień doktora, albo doświadczenie, albo wdrożenie. Wydaje się, że daje ona przedsiębiorcom dużą swobodę, duże możliwości.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
W takim razie w sposób rutynowy zadam pytanie, czy jest sprzeciw wobec przyjęcia poprawki. Wtedy musimy ją głosować. Rozumiem, że jest sprzeciw, więc musimy głosować. Są nawet trzy głosy sprzeciwu. Bardzo proszę, głosujemy. Nie wiem, czy w tej sytuacji nie zacząć od sprzeciwu.
Kto jest za przyjęciem poprawki, którą przejął pan poseł Bernacki? Bardzo proszę. Kto jest przeciwny? Kto się wstrzymał?
Bardzo przepraszam Wysoką Komisję, że uznałem uszczegółowienie za słuszne, a potem głosowałem inaczej.
Art. 5.
Wyniki są oczywiste, ale proszę podać do protokołu.
Sekretarz Komisji Mariusz Pawełczyk:
Panie przewodniczący, 19 głosów za, 15 głosów przeciw.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Nawet nie taka duża różnica.
Art. 5. Nikt się nie zgłasza. Przyjęty niestety.
Art. 6. Przyjęty.
Art. 7. Przyjęty.
Art. 8 dotyczący wejścia w życie. Przyjęty.
W takim razie przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.
Poddaję pod głosowanie wniosek o uchwalenie przez Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw wraz z przyjętymi poprawkami.
Kto jest za przyjęciem projektu w tym kształcie? Kto jest przeciwny? Kto się wstrzymał? Proszę o podanie wyniku.
Sekretarz Komisji Mariusz Pawełczyk:
30 głosów za, nikt nie był przeciwny, 2 osoby wstrzymały się od głosu.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Poprawkę pani poseł Szmidt mamy zgłoszoną jako wniosek mniejszości. Tak jest zapisane w zgłoszeniu pisemnym. Rozumiem, że o to chodziło. Proszę, jak czasami czytam w myślach, pomimo tego, że tak wcześnie wstałem.
Proszę państwa, w takim razie musimy jeszcze wybrać posła sprawozdawcę. Bardzo proszę. Kto zgłosi pana posła Bernackiego? Bardzo proszę, pani poseł Borowiak.
Poseł Joanna Borowiak (PiS):
Dziękuję. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość na posła sprawozdawcę zgłaszam pana posła profesora Włodzimierza Bernackiego.
Przewodniczący poseł Rafał Grupiński (PO):
Pan poseł oczywiście się zgadza. Czy jest inna propozycja? Nie widzę. Dziękuję bardzo. Stwierdzam, że Komisja przyjęła wniosek.
Na tym porządek dzienny został wyczerpany.
Macie państwo jeszcze czas na małą kawę lub herbatę przed godz. 9.00. Dziękuję bardzo. Dziękuję, panie ministrze.