Interpelacja nr 34188

do ministra klimatu i środowiska

w sprawie wpływu środowiska na dobrostan dzieci

Zgłaszający: Joanna Jaśkowiak

Data wpływu: 14-06-2022

Szanowna Pani Minister,

najnowszy raport przygotowany przez Centrum Badawcze UNICEF Innocenti we Florencji pt. „Miejsca i przestrzenie: Wpływ środowiska na dobrostan dzieci” porusza szereg zagadnień dotyczących m.in. jakości powietrza, warunków mieszkaniowych, dostępu do terenów zielonych, zatrucia ołowiem i ich wpływu na zdrowie i dobrostan psychiczny dzieci. Analiza obejmuje kraje Unii Europejskiej i OECD, w tym Polskę.

Raport pokazuje jak ogromny wpływ ma środowisko oraz zmiany klimatu na rozwój dziecka, jego zdrowie, samopoczucie i możliwości nabywania nowych kompetencji. Dane przedstawione w raporcie wskazują, że zamożność kraju nie gwarantuje dzieciom zdrowego środowiska. Zbyt wiele dzieci w bogatych krajach jest narażonych na skażenie chemikaliami, zatrucie ołowiem czy oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, co nieodwracalnie szkodzi ich obecnemu i przyszłemu życiu.

W ogólnym rankingu Polska zajęła 27. miejsce na 39 badanych krajów, co plasuje nas w gronie państw mających złe warunki środowiskowe. Na czele tabeli znajdują się: Hiszpania, Irlandia i Portugalia. Wszystkim trzem udało się zapewnić dobre warunki środowiskowe dla swoich najmłodszych obywateli, a jednocześnie wywierać niewielki lub średni wpływ na środowisko globalne.

Najważniejsze wnioski płynące z raportu dotyczące Polski:

Zanieczyszczenie powietrza – Polska zajmuje 40. miejsce na 43 kraje – drobne cząsteczki pyłu zawieszonego w powietrzu pozwalają im wnikać głęboko do dróg oddechowych - szczególnie narażone są dzieci, które mają mniejszą pojemność płuc i słabiej rozwinięty układ odpornościowy niż osoby dorosłe (w Europie zanieczyszczone powietrze przyczynia się do większej liczby zgonów niż tytoń!).

Zatrucie ołowiem – Polska zajmuje 29. miejsca na 43 kraje – 260 tysięcy dzieci ma podwyższony poziom ołowiu we krwi. Nie ma bezpiecznego poziomu ołowiu we krwi, jest on toksyczną substancją, która powoduje zaburzenia neurologiczne i sercowo-naczyniowe (jest odpowiedzialny za więcej zgonów na świecie niż malaria, wojny i terroryzm czy katastrofy naturalne).

Zanieczyszczenie pestycydami – Polska zajmuje 42. miejsce na 43 kraje - prawie co 10 dziecko mieszka na terenach o wysokim ryzyku zanieczyszczenia pestycydami - pestycydy mogą powodować uszkodzenie dziecięcego układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, moczowo-płciowego, pokarmowego, rozrodczego, hormonalnego, krwionośnego i odpornościowego.

Przeludnienie - Polska znajduje się na 36. pozycji na 38 krajów – 30 procent gospodarstw domowych jest przeludnionych - przeludnienie w domu powoduje napięcia społeczne i ma negatywny wpływ na jakość relacji między rodzicami a dziećmi oraz na zdrowie fizyczne i psychiczne członków gospodarstwa domowego.

Wilgoć lub pleśń – w Polsce więcej niż jedno na 10 dzieci ma kontakt z wilgocią lub pleśnią w domu – to czynniki środowiskowe, które przyczyniają się do infekcji górnych dróg oddechowych, astmy i zapalenia oskrzeli.

Dostęp do terenów zielonych – 16. pozycja Polski na 40 badanych krajów - jakość, przyjemny stan i bezpieczeństwo przestrzeni publicznej wokół dzieci wpływa na wiele aspektów ich życia, takich jak zdrowie fizyczne i psychiczne, umiejętności i relacje społeczne - zielone przestrzenie są wymienione przez WHO jako jeden ze społecznych wyznaczników zdrowia.

Emisja dwutlenku węgla (CO₂) – 18. miejsce Polski na 43 kraje - ślad węglowy Polaka wynosi 7,4 ton metrycznych CO₂ na osobę.

Dzieci potrzebują zdrowego i bezpiecznego środowiska, w którym będą mogły się rozwijać. Wszystkie kraje ujęte w raporcie, w tym Polska, muszą podjąć działania - zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym - zapewniając wszystkim dzieciom bezpieczne i zdrowe środowisko, zarówno dziś, jak i w przyszłości.

W nawiązaniu do treści interpelacji, proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo Klimatu i Środowiska posiada analizy pokazujące, jaki wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży ma zanieczyszczone powietrze? Czy prowadzone są jakiekolwiek badania w tym obszarze? Czy ministerstwo posiada dane dotyczące liczby zachorowań wśród dzieci i młodzieży wywołanych zanieczyszczonym powietrzem? Czy współpracuje w tym zakresie z Ministerstwem Zdrowia?

2. Jakie działania podejmuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska na rzecz ograniczenia negatywnych skutków wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie dzieci i młodzieży? Jakie działania planowane są w perspektywie najbliższych 5 lat?

3. Czy działania podejmowane przez ministerstwo uwzględniają sytuację i potrzeby dzieci i młodzieży? Jeśli tak, w jaki sposób potrzeby są diagnozowane? Jeśli nie, czy w najbliższej przyszłości podejmowane działania będą uwzględniały perspektywę najmłodszych obywateli?

4. Czy resort prowadzi badania pozwalające zdiagnozować przyczyny podwyższonego poziomu ołowiu we krwi dzieci? Czy i jakie działania są podejmowane, aby wyeliminować lub znacząco ograniczyć to zjawisko?

5. Czy są prowadzone badania w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, które pozwalają oszacować ryzyko narażenia dzieci na zatrucie pestycydami, szczególnie na terenach wiejskich? Czy współpracuje w tym zakresie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz z Ministerstwem Zdrowia? Czy i jakie działania podejmuje ministerstwo na rzecz zminimalizowania narażenia dzieci na zatrucie pestycydami?

Z wyrazami szacunku

Joanna Jaśkowiak