Odpowiedź na interpelację nr 41756

w sprawie ponoszonych kosztów wynikających z pomocy obywatelom Ukrainy

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Anna Schmidt

Warszawa, 13-07-2023

odpowiadając na interpelację nr 41756 Pana Posła Stanisława Tyszki w sprawie ponoszonych kosztów wynikających z pomocy obywatelom Ukrainy, poniżej przedstawiam stosowne informacje.

Pobyt obywateli Ukrainy, którzy przybyli z Ukrainy do Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, rejestrowany jest przez Komendanta Głównego Straży Granicznej w rejestrze, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

W celu oszacowania liczby legalnie pracujących obywateli państw trzecich, w tym obywateli Ukrainy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wykorzystuje dane ZUS dotyczące liczby ubezpieczonych osób fizycznych, które zgłoszone do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych podali obywatelstwo inne niż polskie. Zgodnie z tymi informacjami w systemie ubezpieczeń ZUS na koniec maja 2023 roku było zarejestrowanych 744 tys. obywateli Ukrainy. Dane te nie obejmują liczby obywateli Ukrainy pracujących na podstawie umowy o dzieło oraz ubezpieczonych w KRUS pracowników sezonowych.

Odnosząc się do kwestii danych dotyczących liczby obywateli Ukrainy przebywających na terenie Polski, którzy pobierają świadczenia socjalne informuję, że zgodnie z danymi z Centralnej Bazy Beneficjenta wynika, iż na dzień 28 czerwca 2023 r. liczba osób, które otrzymały jednorazowe świadczenie 300 zł, wypłacone zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wynosi 1 256 898 osób.

Jednocześnie informuję, że spośród obywateli Ukrainy przebywających na terenie Polski, według stanu na koniec maja br., świadczenie wychowawcze pobierało 211,8 tys. osób, rodzinny kapitał opiekuńczy - 29,1 tys. osób, natomiast dofinansowanie do pobytu dziecka w instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w wysokości 400 zł miesięcznie - 1,3 tys. osób. Według stanu na koniec grudnia 2022 r. świadczenie „Dobry start” pobrało 150 tys. osób.

Odnosząc się do kwestii kosztów utrzymania obywateli Ukrainy przebywających na terenie Polski (łącznie ze świadczeniami socjalnymi) informuję, że od początku działania programów na pomoc obywatelom Ukrainy przeznaczono: 2,4 mld zł na program „Rodzina 500+”; 44,6 mln zł na program „Dobry start”; 125,5 mln zł na rodzinny kapitał opiekuńczy oraz 4,8 mln zł na dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Ponadto informuję, że 18 marca 2022 r. Rada Nadzorcza PFRON zatwierdziła program „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością”, na mocy którego obywatele Ukrainy z niepełnosprawnością (których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz którzy posiadają dokument potwierdzający I lub II stopień niepełnosprawności wydany w ramach ukraińskiego systemu orzekania o niepełnosprawności), przedstawią oświadczenie lub oświadczenie opiekuna o jego posiadaniu, mogą uzyskać wsparcie w ramach 3 modułów:

Moduł I – świadczenie na sfinansowanie beneficjentom programu wymaganego udziału własnego w zakupie lub naprawie wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie,
Moduł II - finansowanie albo dofinansowanie kosztów poniesionych przez samorządy wojewódzkie, samorządy powiatowe lub samorządy gminne, w związku z uruchomieniem dodatkowego wsparcia dla beneficjentów programu,
Moduł III – finansowanie realizacji zadań przez organizacje pozarządowe służące zapewnieniu wsparcia beneficjentom programu.

W ramach realizacji programu w okresie styczeń – maj 2023 r. wydatkowano w sumie 24 038 tys. zł., z czego 242,8 tys. zł. na realizację modułu I (przyznano 20 506 świadczeń), 7 643,6 tys. zł – na realizację modułu II (przyznano 13 świadczeń), 16 151,6 tys. zł. na realizację modułu III (przyznano 39 świadczeń).

Odnosząc się do kwestii weryfikacji faktu przebywania obywateli Ukrainy pobierających świadczenia na terytorium RP informuję, że zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa) podstawowym warunkiem przysługiwania świadczeń (rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego, dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna oraz świadczenia dobry start), obywatelowi Ukrainy przebywającemu w Polsce jest okoliczność, że jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ww. ustawy pomocowej.

Art. 2 ust. 1 ww. ustawy pomocowej w brzmieniu obowiązującym od dnia 27 czerwca 2023 r. wskazuje, że pobyt obywatela Ukrainy w Polsce uznaje się za legalny w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do 4 marca 2024 r., jeżeli w związku z działaniami wojennymi na Ukrainie przybył on legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jednocześnie zgodnie z art. 11 ust. 2 ww. ustawy pomocowej, pozostającym we właściwości Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 30 dni pozbawia go prawa do ww. legalnego tytułu pobytowego wskazanego w art. 2 ust. 1 ustawy pomocowej i tym samym do wsparcia w Polsce, w tym m.in. do ww. świadczeń.

W związku z powyższym, wyjazd obywatela Ukrainy z Polski (niezależnie od tego czy do Ukrainy czy do innego kraju), na okres czasu przekraczający 1 miesiąc będzie skutkował brakiem prawa do ww. świadczeń na rzecz rodziny.

Weryfikacja przez organy przyznające ww. świadczenia warunku przebywania w Polsce odbywa się w oparciu o udostępnianie im rejestry państwowe/publiczne w szczególności przy wykorzystaniu udostępnianego przez Straż Graniczną rejestru uchodźców z Ukrainy, uregulowanego w art. 3 ust. 3 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. odpowiednio poprzez dostęp do Systemu Informacji Oświatowej, a także poprzez dostęp do Centralnego Wykazu Ubezpieczonych, czy też dostęp do danych dotyczących składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Z wyrazami szacunku

z up. Ministra Rodziny i Polityki Społecznej
Anna Schmidt
Sekretarz Stanu