Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 18817

w sprawie dokonania zmian w funkcjonowaniu polskiej oświaty

   Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pani posłanki Zofii Ławrynowicz z dnia 20 czerwca 2013 r., nr SPS-023-18817/13, w sprawie dokonania zmian w funkcjonowaniu polskiej oświaty uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.

   Decyzje w zakresie organizacji pracy szkoły lub placówki podejmuje dyrektor szkoły, który stosownie do zapisów art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Pracodawca wyposażony jest w odpowiednie narzędzia prawne, które zgodnie z przepisami ustawy Karta Nauczyciela oraz Kodeksu pracy, może w przypadku stwierdzenia obniżonej przydatności nauczyciela do dalszej pracy w zawodzie wypowiedzieć stosunek pracy.

   Jednocześnie informuję, że według deklaracji przekazanych przez dyrektorów szkół (stan na 31 marca 2013 r.) w tym roku przewiduje się zwolnienie z powodu całkowitej likwidacji szkół albo zmian organizacyjnych w szkołach ok. 6872 nauczycieli. W ubiegłym roku według takich samych deklaracji przewidywano zwolnienie ok. 7 tys. nauczycieli, co potwierdziło się we wrześniu 2012 r.

   Zwolnienia w roku 2012 i w roku 2013 są efektem wieloletniego procesu zmniejszania liczby uczniów, któremu nie towarzyszył proporcjonalny spadek liczby nauczycieli. Spadek procentowy liczby uczniów jest większy niż nauczycieli. Przykładowo liczba uczniów szkół podstawowych w roku szkolnym 2012/2013 spadła o 20,7% w stosunku do roku szkolnego 2014/2005, zaś liczba nauczycieli o 9,1%. Jeszcze bardziej te różnice są widoczne w gimnazjach, gdzie liczba uczniów zmalała o 29,5%, a liczba nauczycieli o 10%.

   Odnosząc się do ograniczenia świadczeń socjalnych, uprzejmie informuję, że w przygotowanym ˝Projekcie założeń do projektu nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw˝, przekazanym do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych w dniu 22 marca 2013 r. oraz prezentowanym w dniu 17 kwietnia br. na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje się stopniowe odejście (z poszanowaniem praw nabytych) od przyznawania dodatków socjalnych takich jak: prawo do lokalu mieszkaniowego, prawo do użytkowania działki, prawo do dodatku mieszkaniowego oraz zasiłek na zagospodarowanie.

   W kwestii ograniczenia dodatkowego zatrudnienia nauczycieli powyżej jednego etatu w innej szkole uprzejmie wyjaśniam, że w świetle obowiązujących przepisów każdy ma prawo do wolności pracy, swobody wyboru pracy oraz swobody nawiązania stosunku pracy, z wyjątkami określonymi ustawowo. Zasada wolności pracy wyrażona została przez ustawodawcę w art. 10 § 1 ustawy Kodeks pracy, która została uzupełniona zasadą swobody wyboru pracy oraz nawiązywania stosunku pracy ustanowionymi w art. 11 K.p. Powyższe przepisy zawierają normę węższą wobec ogólniejszej, konstytucyjnej zasady, zapisanej w art. 65 Konstytucji RP, która zapewnia każdemu wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. W związku z zamieszczeniem praw, obowiązków i wolności w ustawie konstytucyjnej nie mogą być one zmienione ani uchylone zwykłym ustawodawstwem, stanowią wytyczną polityki gospodarczej i społecznej.

   Odnosząc się do łączenia szkoły podstawowej z gimnazjum, uprzejmie informuję, że zgodnie z obowiązującymi przepisami art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty organ prowadzący może połączyć w zespół szkoły i placówki różnego typu. W przypadku łączenia w zespół szkoły podstawowej z gimnazjum wymagana jest pozytywna opinia kuratora (art. 62 ust. 5b).

   Opinia kuratora oświaty nie jest wydawana w drodze postanowienia, na które służyłoby zażalenie. W obecnym stanie prawnym dla rozstrzygnięć związanych z łączeniem w zespół szkoły podstawowej i gimnazjum ma zastosowanie art. 89 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.), w myśl którego wydanie przez kuratora oświaty opinii powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia (w tym przypadku wniosku o połączenie szkół w zespół). Stanowisko zajęte w trybie przywołanego artykułu podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia (art. 98 ustawy o samorządzie gminnym).

   Pozostawienie obowiązku uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty związane jest z troską o najmłodszych uczniów, o ich najlepszą edukację, rozwijanie ich indywidualnych możliwości i zaspokajanie specyficznych dla tego wieku potrzeb rozwojowych oraz zapewnienie bezpieczeństwa.

   W opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej łączenie szkół podstawowych z gimnazjami nie jest wskazane ze względu na wdrażane obecnie obniżenie wieku szkolnego, które zakończy się 1 września 2014 r. objęciem obowiązkiem szkolnym wszystkich dzieci sześcioletnich. Ze względu na to bardziej zasadne jest łączenie w zespół szkoły podstawowej z przedszkolem. Takie rozwiązanie gwarantuje spójność działań edukacyjno-wychowawczych w stosunku do młodszych dzieci oraz sprzyja łagodnemu przejściu z edukacji przedszkolnej do edukacji wczesnoszkolnej. Ponadto w okresie wdrażania reformy programowej szkoła podstawowa dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym jest naturalnym źródłem informacji.

   W odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany zasad finansowania ponadgimnazjalnych szkół niepublicznych informuję, że prace legislacyjne, w zakresie zmiany ustawowego sposobu obliczania dotacji dla niepublicznych szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, nie zostały jeszcze podjęte, gdyż brakuje danych do przeprowadzenia niezbędnych analiz. Dane takie będą pochodziły z nowego systemu informacji oświatowej (niezbędne będą dane do uwzględnienia kosztów obejmujących przynajmniej jeden rok funkcjonowania szkół). Do tej pory analizy takie nie były przeprowadzane, gdyż nie jest możliwe - na podstawie sprawozdania Rb-28S (wypełnianego przez jednostki samorządu terytorialnego) - określenie, jakie wydatki bieżące poniosły poszczególne szkoły w przeliczeniu na jednego ucznia. Po uzyskaniu niezbędnych danych będzie możliwe wykonanie stosownych analiz, które niezbędne będą do rozważenia konieczności ewentualnego podjęcia dalszych prac legislacyjnych w przedmiotowej sprawie.

   Ponadto uprzejmie informuję, że w ustawie o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw uchwalonej przez Sejm RP 13 czerwca br., doprecyzowano sposób definiowania wydatków, które mogą być pokrywane z dotacji dla szkół niepublicznych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Przemysław Krzyżanowski

   Warszawa, dnia 4 lipca 2013 r.