Godne upamiętnienie ofiar komunizmu spoczywających w bezimiennych grobach na tzw. Łączce

Ma to umożliwić wchodząca w życie 2 sierpnia 2015 r. nowelizacja ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych oraz ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Nowe regulacje pomogą przywrócić tożsamość bohaterom walk o niepodległą Polskę w okresie terroru komunistycznego z lat 1944-1956. Celem nowelizacji jest m.in. zakończenie poszukiwania ich szczątków w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach (na tzw. Łączce).

Ustawa dotyczy sytuacji, gdy w bezimiennych miejscach spoczynku ofiar reżimu komunistycznego w latach późniejszych ówczesna władza świadomie zezwalała na ponowne pochówki. Dotychczas nie można było ekshumować zwłok i szczątków z tzw. „późniejszych” grobów, co jest często konieczne do ekshumowania ofiar terroru komunistycznego z mogił położonych niżej. Nowelizacja ma dać podstawę m.in. do przenoszenia grobów, pod którymi znajdują się szczątki ofiar komunizmu z lat 40. i 50.

Zmiany wymagają poszanowania godności oraz szacunku dla pomordowanych w czasach stalinowskich, jak i osób pochowanych później w miejscach ich spoczynku. W tym celu w ustawie zagwarantowano m.in., że gdy z ekshumacją bohaterów walk podziemia niepodległościowego będzie wiązała się konieczność przeniesienia „późniejszego” grobu, wydanie przez wojewodę decyzji w tej sprawie (na wniosek prezesa IPN) poprzedzać będą maksymalnie 3-miesięczne rokowania m.in. z najbliższą pozostałą rodziną zmarłego. Koszty związane z wykonaniem decyzji poniesie wojewoda.

Nowelizacja umożliwia też wojewodzie ustanowienie grobów lub cmentarzy wojennych na miejscach pochówku ofiar reżimu komunistycznego z lat 1944-1956. Z poszukiwań i badań naukowych wynika, że wskutek terroru komunistycznego śmierć poniosło około 50 tys. osób, straconych na mocy wyroków sądowych, zamordowanych i zmarłych w siedzibach UB i Informacji Wojskowej, więzieniach i obozach, zabitych w walce lub w trakcie pacyfikacji. W większości rodziny zamordowanych i zmarłych nie znały miejsc pochówku swoich najbliższych.

Sejm VII kadencji uchwalił nowelizację 15 maja 2015 r., a prezydent podpisał ją 19 czerwca 2015 r.

Dz.U. 2015 poz. 935